267 / 393
Üst Hakkı İradı ve Bu İradın Ödenmesine İlişkin Alacağın Güvencesi Olarak Kanunî İpotek Hakkı
266
rulan üst hakkı, münhasıran kişiye bağlı (şahısla kaim) irtifaklardan
olan intifa (MK m. 794 vd.) ve oturma (MK m. 823 vd.) haklarından
farklı bir biçimde, kural olarak başkasına devredilebilir ve mirasçıla-
ra intikal edebilir.
9
Ancak, tarafların bunun aksini kararlaştırmaları,
diğer bir deyişle üst hakkının mirasçılara intikal etmeyeceğini ya da
başkasına devredilmeyeceğini öngörmeleri de mümkündür.
Üst hakkı, buözellikleri nedeniyle öğretide “düzensiz”
10
, “karma”
11
,
“karmaşık”
12
, “devredilebilen kişiye bağlı”
13
, “düzensiz kişisel irtifak/
el değiştirebilen kişisel irtifak”
14
şeklinde farklı isimlendirmelere konu
olsa da; bu ifadeler, ortak bir irtifak türüne işaret etmek amacıyla kul-
lanılmaktadır. Bu bakımdan üst hakkı, kendisi ile aynı sınıflandırma
içerisinde yer alan kaynak irtifakı ile benzerlik gösterir.
15
Bağımsız
16
ve sürekli
17
bir nitelik arz etmesi durumunda üst hak-
kının, tapu sicilinin ayrı bir sayfasına taşınmaz olarak kaydedilmesi
mümkündür.
18
Bunun bir sonucu olarak, üzerinde kurulduğu taşın-
9
Steinauer, Tome III, sh. 116.
10
Ertaş, sh. 506.
11
Aybay/Hatemi, sh. 268; Erman, sh. 157.
12
Turhan Esener, Eşya Hukuku, Ankara 1985, sh. 170.
13
Jale Akipek/Turgut Akıntürk, Eşya Hukuku, İstanbul 2009, sh. 701.
14
Oğuzman/Seliçi/Oktay Özdemir, sh. 855; Sirmen, sh. 601.
15
Erden Kuntalp, “Bağımsız ve Sürekli Sınırlı Aynî Hakların Özellikle Üst Hakkının
Taşınmaz Olarak İşlem Görmesi”,
Türkiye Barolar Birliği Dergisi,
Yıl: 1991, Sayı: 4,
sh. 535.
16
İrtifak hakkı sahibinin iradesiyle devredilebilen ve mirasçılara intikal eden irtifak-
lar “bağımsız irtifak” olarak adlandırılmaktadır. Bunun neticesinde eşyaya bağlı
olarak kurulan, devri yasaklanan ya da taşınmaz malikinin rızasına tâbi tutulan
üst hakkı, bağımsız irtifak niteliği arz etmez. Bkz. Oğuzman/Seliçi/Oktay Özde-
mir, sh. 857, dn. 462; Kuntalp, sh. 534, 536-541; Ballif, No. 153; Steinauer, Tome III,
sh. 113. Bu konuda ayrıca bkz. Davut Gürses, “Kredi Teminatı Olarak Üst Hakkı
İpoteği”,
Bankacılar Dergisi,
Sayı: 76, Yıl: 2011, sh. 6-8.
17
En az 30 yıl süreyle kurulan üst irtifakının, sürekli nitelikte olduğu kabul edilmek-
tedir (MK m. 826/f. 3).
18
Bkz. Kuntalp, sh. 544; Mehmet Serkan Ergüne, Üst Hakkının Tasarruf İşlemlerine
Konu Olmasına İlişkin Hukukî Sorunlar,
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mec-
muası,
C. LXVI, S. 1, sh. 277; Erman, sh. 158; Steinauer, Tome III, sh. 113; Ballif, No.
158.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 8.10.2008 tarih ve 14-620/615 sayılı kararında, üst
hakkını kuran resmî senette, “yatırımların başlama ve bitiş tarihlerine kısıtlama-
lar getirilmesi, irtifak hakkının devri hâlinde Hazine ile yeniden sözleşme yapıl-
ması zorunluluğu konulması, belirli koşulların gerçekleşmesi hâlinde Hazine’ye
tek yanlı iptal hakkı tanınması, irtifak hakkının kiraya verilemeyeceğine ve bir
yılda iki taksidin ödenmemesi durumunda irtifak hakkının iptal edileceğine dair
hükümlere yer verilmesi” nedeniyle, üst hakkının bağımsız ve sürekli nitelikte