Sayi126

Üst Hakkı İradı ve Bu İradın Ödenmesine İlişkin Alacağın Güvencesi Olarak Kanunî İpotek Hakkı

268

dir. Bunlardan ilki, bir sonraki bölümde açıklayacağımız üzere MK m.

827’de düzenlenen ve üst hakkının içerik ve kapsamıyla ilgili olarak

resmî senette yer alan hükümlerdir. Aynî etkiye sahip olan bu hüküm-

lerin herkes için bağlayıcı nitelikte olduğu, madde metninde belirtil-

miştir.

İkinci grubu oluşturan sözleşme hükümleri ise kanun gereği eş-

yaya bağlı borç niteliğine sahip olan hükümlerdir. Bunlar bakımından

söz konusu olan eşyaya bağlı borç niteliği, doğrudan doğruya kanun

hükmünden ileri gelmektedir. Diğer bir anlatımla, bu hükümler üst

hakkını kuran irtifak sözleşmesinde yer almasalar dahi, kanun ta-

rafından böyle öngörülmüş olduğu için eşyaya bağlı borç niteliğini

taşımaktadır. MK m. 834’te düzenlenen üst hakkı iradının güvence-

sini oluşturmak üzere ipotek kurulmasını isteme hakkı ile yine MK

m. 831’de düzenlenen ve taşınmaz malikinin üst hakkının süresinden

önce kendisine devredilmesine dair istemi

konusundaki sözleşme

hükümleri kanun gereği eşyaya bağlı borç niteliğine sahip olan hü-

kümlerdir.

Tapu siciline şerh verilmek suretiyle eşyaya bağlı borç niteliği ka-

zanan sözleşme hükümleri ise bu konudaki üçüncü grubu oluştur-

maktadır. MK m. 830’da düzenlenen ve taşınmaz malikine kalan ya-

pılar için üst hakkı sahibine ödenmesi kararlaştırılan bedelin miktarı,

bu bedelin hesaplanış biçimi ile bu bedel borcunun kaldırılmasına ve

arazinin ilk hâline getirilmesine ilişkin anlaşmalar, üst hakkını kuran

irtifak sözleşmesine ilişkin resmî senette yer almaları ve tapu siciline

şerh verilmeleri hâlinde eşyaya bağlı borç niteliğine sahip olmaktadır.

743 sayılı (önceki) Medenî Kanun döneminde ise, taşınmaz mali-

kine kalan yapılar için üst hakkı sahibine ödenmesi kararlaştırılan be-

dele ilişkin anlaşmalar hakkında farklı bir düzenleme bulunmaktaydı.

MKm. 830 hükmünün önceki Medenî Kanundaki karşılığını oluşturan

eMK m. 751d hükmüne

göre, yüklü taşınmaz malikine kalan yapılar

Bkz. bu konuda Belen, sh. 41.

Söz konusu hüküm 743 sayılı Türk Kanunu Medenîsi’ne 14.11.1990 tarih ve 3678 sa-

yılı kanun değişikliği ile ilave edilmiştir. Hükme göre: “Gayrimenkul malikine ka-

lan yapılar nedeniyle üst hakkı sahibine bir tazminat ödenmesi kararlaştırılmış ise,

tazminatın miktarına ve hesaplanış tarzına, üst hakkı süresinin sonunda gayrimen-

kulün eski hâline getirilmesine ilişkin hükümler resmî senette yer alır. Bu hükümler

üst hakkını ve yükümlü gayrimenkulü iktisap eden herkes için bağlayıcıdır”.