Sayi126

TBB Dergisi 2016 (126)

Necat BATUR

A- Moleküler Genetik İnceleme Kavramı

Moleküler genetik inceleme, canlı organizmaya ait materyal üze-

rinde moleküler düzeyde (DNA temelli) genlerin yapı ve fonksiyonla-

rının ortaya konulması işlemidir.

Kısaca DNA olarak adlandırılan de-

oksiribonükleik asit, bütün canlı organizmaların biyolojik gelişimleri

için gerekli olan genetik kodları taşıyan ve canlı organizmaları birbi-

rinden ayıran temel yapı taşlarının bileşenlerini ihtiva eden bir nükle-

ik asittir.

Moleküler genetik inceleme sonucu elde edilen DNA profili

ile bireyleri birbirinden ayıran özellikler okunarak kimlik tespiti yapı-

labilmektedir. DNA profili, tek yumurta ikizileri dışında her insanda

farklı yapı ve özelliktedir.

Genetik kimliği oluşturan DNA profilinin

bireyler arasındaki benzerlik oranının beş milyarda bir ihtimal olduğu

belirtilmektedir.

Moleküler genetik incelemeler; tıpta hastalıkların teşhis ve tedavi

süreci ile ilgili birçok alanda, ilaç bilimi ve sanayiinde, tarımda, adli ve

ceza hukuku alanındaki nesep tayini, babalık ve velayet davaları, suç

faillerinin bulunmasına yönelik, kayıp kişilerin tespiti, doğal felaket

ya da terör olayları sonucu çok ölümlü olaylarda kişilerin kimliğinin

tespitine amacıyla ve daha birçok alanda kullanılmaktadır.

Moleküler genetik inceleme uygulamasına ceza hukuku açısından

bakıldığında, bilimsel bir delil niteliğinde olması ve maddi gerçeğin

ortaya çıkarılmasına yaptığı katkı nedeniyle oldukça önemli bir delil

elde etme yöntemidir. Moleküler genetik inceleme sonucu elde edilen

deliller bilimsel olmayan klasik delillere göre maddi gerçeğin nere-

deyse kesin olarak ortaya çıkmasına yardımcı olmaktadır. Moleküler

genetik inceleme yoluyla elde edilecek delillere göre dava açılması so-

Türk Hematoloji Derneği, Genetik Terimler Sözlüğü, Sürüm 1, Eylül 2013, s. 5.

(E.T.

19.12.2015)

Ural Akbulut, “DNA Nedir, Nasıl Keşfedildi”, s.1.

h t t p : //www. ur a l akbu l u t . com. t r/wp - con t en t /up l oads/2009/11/

DNA-NED%C4%B0R.docNasıl-KA%C5%9EFED%C4%B0LD%C4%B0-

%C5%9EUBAT15-2010.pdf, (E.T. 19.12.2015)

İmdat Elmas, Gökhan Ersoy, “Adli Olgulardan Biyolojik Örnek Alınması Ve Mo-

leküler Genetik İncelemelerde Yasal

Boyut”, Klinik Gelişim, s. 112,

nik_2009_22/17.pdf, (E.T. 09.12.2015)

Haluk Çolak, Mustafa Taşkın, Ceza Muhakemesi Hukuku Şerhi, 2. Baskı, Seçkin,

Ankara 2007, s. 322