dergi 127

Merkezileşmeden Zaman-Mekân Sıkışmasına: Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği

208

kamu kurum ve kuruluşları nezdinde Taşra Teşkilatı aracılığı ile araş-

tırır, valilik bu araştırma sırasında gerekli görürse uzman kişilerden

bir komisyon teşkil ederek görevlendirebilir”. Bu uygulama 2002’de

son bulmuştur.

Özetle, tarihsel sürece yönetmeliğin temel bileşenleri açısından

baktığımızda Çevre Bakanlığı öncesi ve Çevre Bakanlığı sonrası ola-

rak iki dönemden söz etmek mümkün görünüyor. AB yönetmelikle-

rinin tam tersine, yeni binyıldan itibaren yani Çevre Bakanlığı’ndan

sonra yönetmeliğin ÇED sürecinin yer seçimi ve tetkiki gibi gerçek

hedeflerinden uzaklaştırılması, halkın katılımının bir formaliteye dö-

nüşmesi ve sürecin önemli düzeyde merkezileştirilmesi eğilimi açıkça

görülüyor.

4.2. Yönetmeliğe Tabiiyet Açısından Tarihsel Süreç

4.2.1. ÇED Gerektiren Projeler:

İlk ÇED Yönetmeliği olan

1993

yönetmeliği ÇED uygulanması zorunlu faaliyetler için bir liste (EK-1)

sunmuştur. Bu liste kapsamındaki faaliyetlere, değerlendirme sonu-

cunda “ÇED Olumlu/Olumsuz Belgesi” verilir. Bu ifade 1997 yönetme-

liğinde “ÇED Olumlu/Olumsuz Görüşü” olarak değiştirilmiştir.

yeni ifade 13.08.1999 tarihli yönetmelik değişikliğinde ise “ÇED Olum-

lu/Olumsuz Kararı” şeklindeki son halini almıştır.

4.2.2. Ön Değerlendirme Gerektiren Projeler:

1993 yönetmeliği-

ne göre ÇED gerektirip gerektirmediği hususunda ön araştırmaya tabi

tutulacak projeler listesi EK-3 şeklinde sunulmuştur. Bu değerlendir-

me sonucunda “Çevresel Etkileri Önemlidir” kararı çıkarsa ÇED ra-

poru hazırlanmak durumundadır. Bu liste 1997 yönetmeliğinde EK-2

şeklini almıştır. 2002 yönetmeliği ifadeyi “ÇED Gereklidir/Gerekli De-

ğildir” şeklinde düzenlemiştir. 2003 yönetmeliği de aynı doğrultuda

ilerlemiştir. Yalnız farklı olarak “Ön ÇED Raporu” yerine “Proje Ta-

Bu değişiklik; Danıştay 6. Dairesi’nin (K. E.1997/4497 K. 1998/5629) yönetmelik-

teki “görüş” ifadesinin bağlayıcılığı zedelediği, yönetmeliğin düzenleyici olma

niteliğine ve idare hukuku esaslarına aykırı olduğu yönündeki kararına istinaden

yapılmıştır. ÇED yönetmeliğinin yargı kararları çerçevesinde bir değerlendirmesi

için bkz: Süheyla Suzan Alıca, “Çevresel Etki Değerlendirmesinin Yargı Kararları

Çerçevesinde İrdelenmesi”,

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,

2011, C. 15, S.

3, s. 103.