dergi 127

TBB Dergisi 2016 (127)

M. Kemal KORUCU

205

Çalışmanın bu bölümü; mevcut ÇED Yönetmeliği’nden yola çıka-

rak 1993 yılından bu yana ÇED Yönetmeliği’nin geçirdiği değişimleri

saptama ve yorumlamayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda ya-

pılacak iş belirli sacayaklarının tespit edilmesi ve sürecin tarihsel sey-

rinin bu sacayaklarından izlenmesidir. Mevcut ÇED Yönetmeliği’nin

özetlenmeye çalışıldığı bir önceki bölümde, ciddi bir sorgulanma ge-

rekliliğine işaret eden önemli hususlardan hareketle, çalışma için se-

çilen sacayakları; mevzuatın “amaç”, “bağlayıcılık”, “karar verme yet-

kisi”, “komisyon”, “ÇED sürecine halkın katılımı”, “yer tetkiki süreci”

ve “faaliyetin izlenmesi ve denetlenmesi” gibi temel bileşenler açısın-

dan ve “ÇED gerektiren projeler”, “ön değerlendirme gerektiren pro-

jeler”, kapasite artırımı/genişletme projeleri”, “hassas/duyarlı yöreler”,

“muaf tutulan/süreç yönlendirmesi yapılan projeler” ve “listelerdeki

iç değişiklikler” gibi yönetmeliğe tabiiyet biçimleri açısından olmak

üzere, 2 alt başlıkta tanımlanacaktır.

4.1. Temel Bileşenler Açısından Tarihsel Süreç

4.1.1. Amaç:

İlk yönetmelik olan 1993 ÇED Yönetmeliği’nde amaç;

“Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına

yol açabilecek kamu veya özel sektöre ait kurum, kuruluş ve işletme-

lerin yatırım kararlarının çevre üzerinde yapabilecekleri tüm etkile-

rin belirlenerek değerlendirilmesi, tespit edilen olumsuz etkilerin ön-

lenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi ve

alternatiflerin değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilecek Çevresel

Etki Değerlendirmesi sürecinde uyulacak idari ve teknik esasların dü-

zenlemesidir” şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanım 1997 yönetmeliğinde

bir miktar daraltılmakla birlikte aynen korunmuş olup, 2002 yönet-

meliğinden itibaren “ÇED sürecinde uyulacak idari ve teknik usul ve

esasları düzenlemek” şeklinde kısaca tanımlanmış ve ardından bu ha-

liyle korunmuştur.

4.1.2. Bağlayıcılık:

ÇED Yönetmeliği’nin bağlayıcılığı 1993 yö-

netmeliğinde “faaliyeti gerçekleştirenin yükümlülüğü” şeklinde ta-

nımlanıp Çevre Yasası’nın alanına bırakılmıştır. 1997 yönetmeliği ise

bu bağlayıcılığı açıkça ifade etmiştir: “EK-I deki faaliyetler için ÇED

Raporu hazırlanıp Bakanlıktan faaliyet hakkında olumlu görüş, EK-II