dergi 127

Vergilendirme Yetkisinin Meşruluk Kaynakları: Optımal Vergilendirme İlkeleri ve Kamu Yararı

242

Çalışmamızda en temel haliyle “adalet/”eşitlik ilkesi”, “genellik il-

kesi”, “istikrar ilkesi”, “tarafsızlık ilkesi”, “basitlik ilkesi” ve “etkinlik

ilkesi” olarak özetlemeye çalıştığımız optimal vergilendirme ilkeleri

verginin meşruiyetini sağlamayı amaçlamakta iken; Anayasa’nın 2.

maddesinde yer alan “demokratik devlet ilkesi”, “sosyal devlet ilkesi”

ve “hukuk devleti ilkesi” ile Anayasa’nın 10. maddesinde yer alan “ka-

nun önünde eşitlik ilkesi” ve Anayasa’nın 73. maddesinde düzenlen-

miş bulunan, vergi ödevine hâkim olan temel anayasal ilkeler, yani:

“verginin genelliği”, “verginin kamu giderlerimi karşılamaya yönelik

olması”, “mali güçle orantılı olması”, “vergi yükünün adaletli ve den-

geli dağılımı” ile “verginin kanuniliği” ilkeleri hem verginin hukuki-

liğini hem de meşruiyetini sağlamayı amaçlamaktadırlar.

Bunların yanı sıra, vergi ödevinin niteliğine ilişkin, vergi borcu-

nun doğmasına ilişkin ve de verginin ortadan kalkmasına ilişkin mad-

di ve şeklî hukuk kurallarının ihdasında kamu yararının sağlanması

temel hedef olmalıdır. Ancak bu noktada kamu yararı kavramının ge-

nel ve soyut bir kavram oluşu ve içeriğinin tam olarak belirlenememe-

si sorun teşkil etmektedir.

İçeriği belirsiz olan ve hukuksal olmaktan ziyade siyasal nitelik

taşıyan kamu yararı kavramının, Anayasa Mahkemesi’nin vergilen-

dirmeye ilişkin kararların gerekçelerinde de farklı anlamlara gelecek

şekilde kullanıldığı görülmektedir.

Bu çeşitlilik Anayasa Mahkemesi’nin kamu yararı kavramının ge-

nel, soyut, tanımlanamayan ve içeriği tam olarak belirlenemeyen bir

kavram olması niteliklerinden faydalanmış olduğunu göstermektedir.

Ancak böylesine belirsiz ve göreceli bir kavram dayanak yapılarak

yasaların iptal edilmesi yargı yetkisinin hukuka uygunluk denetimi

ile sınırlı olması ilkesini ihlal edebilmekte ve Anayasa Mahkemesi’nin

kanunlar üzerinde yerindelik denetimi yapması gibi bir sonuca yol

açabilmektedir.

Sonuç olarak, vergilendirme yetkisinin yargısal denetiminde

kullanılan kamu yararı kriterinin, yasanın yöneldiği amacı sapta-

mak bakımından önemli olduğu kaçınılmaz ise de, yasanın kamu-

ya yararlı olup olmadığı bir yerindelik sorunu olduğundan Anayasa

Saraçoğlu, s. 154.