dergi 127

Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi ve Sosyal Güvenlik Açıkları

326

onayı alınmaksızın ülke çapında herhangi bir kamu hizmetinin ya-

pılması, kamu hizmetleri hizmetleri ve kamu gelirlerinin bileşiminin

belirlenmesi mümkün değildir.

Bütçenin denetimi, harcamaların hukuka uygun olup olmadığı

üzerinde durmuştur. Harcamalar neticesinde ne gibi sonuçlar ortaya

çıktığı, hizmetlerin gerektiği gibi yapılıp yapılmadığı dikkate alınma-

mıştır. Yani harcamaların etkinlik ve verimlilik denetimi sağlanama-

mıştır.

Üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkili-

lerince, hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, her yıl faaliyet rapo-

ru hazırlanır. Üst yönetici, harcama yetkilileri tarafından hazırlanan

birim faaliyet raporlarını esas alarak, idaresinin faaliyet sonuçlarını

gösteren idare faaliyet raporunu düzenleyerek kamuoyuna açıklar.

Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve sosyal güvenlik ku-

rumları, idare faaliyet raporlarının birer örneğini Sayıştay’a ve Maliye

Bakanlığı’na gönderir.

Bütçenin denetlenmesi idari, yasama ve yargı olmak üzere üç tür-

lüdür. İdari denetleme Maliye Bakanlığı tarafından yürütme adına ya-

pılır. Yargı denetimi TBMM adına, hem uygulama sırasında hem de

uygulamadan sonra bir hesap mahkemesi olan Sayıştay tarafından

yapılır. Yasama denetimi ise TBMM’nin kendisi tarafından uygulama

sırasında soru, genel görüşme, meclis soruşturması, meclis araştırması

ve gensoru yolları ile ve uygulamadan sonra Kesin Hesap Kanun Tasa-

rısının müzakere edilip onaylanması ile yapılır.

Türkiye’deki uygulamalarda bütçeye ait hesaplar yönetim dö-

nemi hesabı tutan saymanlarca, sonra kesin hesabı tutan bakanlık

saymanlarınca, en sonunda hazine hesabı tutan Muhasebat Genel

Müdürlüğü’nce izlenir. Bütçe denetiminde meclis üstünlüğünü söz

konusudur. Yani bütçe kanunuyla meclisin yürütme erkine devrettiği

yetkinin çeşitli süzgeçlerden geçirilerek kayıtlara intikal ettirilmesi ve

Erkan Kılıçer, Çok Yıllı Bütçeleme Sistemi ve Türkiye Değerlendirmesi, Yüksek

Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012, s.5.

Hasan Beynam, Türkiye’de Performans Esaslı Bütçeleme Uygulamasının Etkin-

leştirilmesi: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Hacet-

tepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013, s.9.

5018 sayılı Kanun, 41. Madde.