dergi 127

Kadının Üreme Hakkı, Kürtaj, Çocuk Düşürme ve Düşürtme Suçları

GİRİŞ

Kadının insan neslinin devamını sağlayacak doğurganlık yetene-

ğine sahip olması, kadınların doğurganlıklarına ve üreme özgürlükle-

rine yönelik kontrol ve baskının oluşmasına neden olmuştur. Kadınla-

rın üreme özgürlüğüne yönelik kontrol ve baskının derecesi ise içinde

yaşandıkları toplumda konumlandırılışlarına, topluma ve devlete kar-

şı yerine getirmeleri gerektiği düşünülen yükümlülüklere göre fark-

lılıklar göstermektedir. Bu nedenle, kadının üreme hakkı ve biyolo-

jik üretim kapasitesi bağlamında, kürtaj, gebelik, kısırlaştırma, çocuk

düşürtme/düşürme, başlıkları altında, kadının insan hakları, tıp, tıp

etiği, felsefe, hukuk gibi birçok bilim dalında süregelen canlı bir tartış-

ma mevcuttur. Kadının üreme hakkı ve biyolojik üretim kapasitesiyle

doğrudan ilgili bu hususların yanında, konu ile ilgili tartışmaların ol-

dukça geniş kapsamlı ve çeşitlilik gösteren dolaylı boyutları da vardır.

Bu bağlamda, anne rahmindeki ceninin hukuki statüsü ve hakları, hu-

kuki ve felsefi anlamda “kişi” sayılıp sayılmayacağı hususları, kadının

üreme hakkı ve özgürlüğünü dolaylı olarak, kasten öldürme, hukuki

ve felsefi anlamda kişilik kavramları ile ilişkili hale de getirmiştir.

Bu makalede

öncelikle, kadının üreme hakkının kavramsal ve

teorik boyutu açıklanacak, bu hak

kapsamında kürtaj, çocuk düşür-

me/düşürtme konularının İslamhukukunda düzenleniş biçimi ve fıkıh

âlimlerinin konuya ilişkin görüşleri yansıtılacaktır. Ardından,

üreme

hakkı ve özgürlüğü üzerinde doğrudan ve dolaylı baskı aracı ola-

rak kullanılan nüfus politikalarının genel görünümü ile Türkiye’de

uygulanan nüfus politikaları tartışılacak

tır. Nihayetinde nüfus po-

litikaları doğrultusunda Türk Ceza Kanunu’nda çocuk düşürtme ve

düşürme başlığı altında düzenlenen suçların içeriği açıklanacak, söz

konusu hükümlerin yorumuna dair tartışmalar ile uygulamada karşı-

laşılan sorunlara değinilecektir.

TERİM SORUNU

Cenin kelimesi Arap dilinde sözlükte “gizlemek, saklamak, gizli

olmak” anlamına gelen “cenne” kökünden türemiştir. Çoğulu

ecinne

ecünn

’dür. Bu yüzden Arapçada, üst

ü kapalı ve örtülü her şeye ceni

denilir. Örneğin, aklı kapalı olduğu için akıl hastasına

mecnûn,

insan-

ların gözüne görünmediği için de cinlere

cânn

denilmektedir. Bir terim