136 / 545
135
TBB Dergisi 2017 (128)
Gökhan Yaşar DURAN
kımından özgü suç niteliğindedir. Bu nedenle bu suçlara müşterek fail
olarak iştirak etmek mümkün değilse de, bağlılık kuralı kapsamında
(TCK m.40/2) yardım eden ya da azmettiren olarak iştirak edilmesi ka-
naatimizce mümkündür
144
. Nitekim fail yoklama yaptırmamak ya da
birliğine zamanında katılmamak konusunda, eşi, sevgilisi ya da yakın
bir akrabası tarafından azmettirilmiş olabilir. Bu durumda TCK’nın
iştirake ilişkin genel hükümlerine göre iştirakçinin ceza sorumluluğu
belirlenecektir.
AsCK m.63’ün suç faillerini gizlemek ya da çalıştırmak suretiy-
le onlara yardım edilmesi, AsCK m.75/1’nci fıkrasında özel bir askeri
suç olarak düzenlenmiştir. AsCK m.75/1’e göre; ‘…
bakayayı, yoklama
kaçaklarını, saklıları ve çağrılıp ta gelmeyen yedek subaylarla yedek askerî me-
murları bilerek özel ve resmi hizmete alanlar veya gizleyenler veya Devlet, il
ve belediyelerle bunların denetimi altındaki bütün kuruluş ve kurumlarda ve
banka ve kamu faydasına çalışan dernek ve mesleki kuruluşlarda her ne suretle
olursa olsun çalıştıranlar ve Hükümetten yapılacak tebligat üzerine özel işle-
rinden çıkarmayanlar barışta üç aydan bir yıla ve tekerrüründe bir yıldan üç
yıla, seferberlikte veya olağanüstü hallerde altı aydan iki yıla kadar hapis ve
bu eylemin seferberlikte veya olağanüstü hallerde tekerrüründe yedi yıla kadar
ağır hapis cezasıyla cezalandırılır’.
Yine bu suç (AsCK m.75), barış zamanı sivil şahısların işleyebi-
leceği askerî suçlar (353 sayılı AsYUK m.13) arasındadır. Yukarıdaki
madde hükmünde bu suçun sadece seferberlik ve savaş hali değil aynı
zamanda olağanüstü hallerde
145
işlenmesi haline ilişkin faillerinin ce-
144
Doktrinde yer alan bir açıklamaya göre, AsCK m.63/1 (a), (b), (c) ve (d) bentle-
rinde yer alan yoklama kaçağı, bakaya, ihtiyat erbaş/er bakayası ve geç iltihak
bakayası yine 1111 sayılı Kanun’un 89/4 (b) bendindeki saklı kabahati, ferdi suç
niteliğinde eylemler olduğundan bu suçlara iştirak mümkün gözükmemektedir
(Çelik, s.146).
145
2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu’nun ‘Olağanüstü halin ilanı’ başlıklı 3’ncü
maddesi şöyledir: ‘Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu:
a) Tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinden
birinin veya birden fazlasının görülmesi durumunda, b) Anayasa ile kurulan hür
demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik
yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olay-
ları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde, Milli Güvenlik
Kurulunun görüşünü de aldıktan sonra; Yurdun bir veya birden fazla bölgesinde
veya bütününde altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir. Olağanüstü
hal kararı Resmi Gazete’ de yayımlanır ve hemen Türkiye Büyük Millet Meclisi-
nin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya