Dergi 128

165

TBB Dergisi 2017 (128)

Adil Sakran Zine el Abdin

ge keyfi olarak petrol ve doğal gaz üretiminde Federal Hükümet’ten

bağımsız olarak hareket edemez. Doğal kaynaklarının üretilmesi ve

gelirlerinin bölgelere bırakılmaması ve bu bölgelere nüfus dağılımına

göre dağıtılması tüm Irak halkına yarar sağlayacak şekilde anayasada

düzenlenmiştir.

3. Bölgesel Otoriteler

116. maddeye göre Irak Cumhuriyeti’nin federal sistemi başkent,

bölgeler, bir bölgeye dâhil olmayan vilayetler ve yerel yönetimlerden

oluşur. Anayasa bu madde hükmünde Irak’ın federal yapısından bah-

setmektedir. Federal hükümet ile bölgesel hükümetler arasındaki iliş-

ki otoritenin paylaşılması esasına dayanmaktadır. Federal hükümet ile

vilayetlerin ilişkisi ise âdemi merkeziyetçi sisteme göre yürütülmekte-

dir. 118. maddeye göre, Millet Meclisi, ilk oturum tarihini takip eden

altı ay içerisinde toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğuyla çıkarta-

cağı bir kanunla bölgelerin oluşturulmasına ilişkin yürütme yetkileri-

ni tespit eder. Yeni bir bölge ancak yapılacak olan bir referandumla ku-

rulabilir. Bölge oluşturma önerisi bir veya birden fazla vilayet meclis

üyelerinin 1/3’ü veya vilayet seçmenlerinin 1/10 unun talebi üzerine

sunulabilir. Bir vilayet meclisinin üyelerinin 1/3’ünün istemi üzerine

bir bölgeye dâhil olabilir. Fakat bunun için aynı zamanda bölge ya-

sama organı temsilcilerinin 1/3’ünün onayı gerekir. Bu onay alındığı

takdirde vilayet bölge ile aynı bölge anayasası altında birleşmiş olur.

Her bölge federal anayasa ile tezat etmeyecek şekilde bölgesel otorite,

görev alanları ve bunların uygulanmasını belirleyen bölgesel bir ana-

yasa hazırlar.

Bugüne kadar Irak’ta bir bölge bulunmaktadır. Bu da 2003 sonrası

Kürtlerin ısrarı üzerine kurulan Kürt bölgesidir.

2005 Anayasası Kürt-

lere birçok yetki vermiştir. Fakat şu ana kadar Bölgesel Kürt Hüküme-

tinin, Federal askeri güçlerin Kürt Bölgesine girmesine izin vermeme-

si, sınırların, havaalanlarının Kürt bölgesi kontrolünde olması ayrıca

doğal gaz ve petrol çıkarmasında federal hükümetten izin almadan

tasarruf etmesi ve aynı zamanda federal hükümet bütçesinden %17

pay alması

2005 Anayasanın özü olan vatandaşlar arasında eşitlik ve

Barkey Henri, & Ellen Laipson, (2005). Iraqi Kurds and Iraq’s future. Middle East

Policy, 12(4), 70.

Federal Irak Cumhuriyet’inin 2016 yılı Bütçe Kanunun 9. Maddesi.