Dergi 128

166

Birleşik Devlet Modeli Olarak Irak Uygulaması

adalet ilkesine aykırıdır. 78. madde hükmüne göre Federal Hükümet,

Silahlı kuvvetlerin teşkil edilmesi, Irak’ın sınır güvenliğinin sağlan-

ması ve ülkenin savunulması dâhil olmak üzere milli güvenlik politi-

kasını belirlemek ve uygulamakla yetkilidir. Bölgesel Kürt Hükümet’i

bu maddeye asla uymamıştır. 111. maddeye göre, Irak’ta bulunan pet-

rol ve doğal gaz çeşitli bölge ve vilayetlerde yaşayan bütün Irak halkı-

nın malıdır. Oysa Bölgesel Kürt Yönetimi bu madde hükmünü de yeri-

ne getirmemiş, ürettiği petrol gelirlerini kendi geliri olarak görmekte

ve Federal hükümetin izini olmadan ülke dışına ihracat yapmaktadır.

4. Kerkük Sorunu

2003 öncesi özellikle Baas rejimi döneminde Kerkük’te ciddi an-

lamda Araplaştırma politikası uygulanmıştır. 2003 sonrası ise, Kürtler

I. Dünya Savaşından sonrasından tasarladıkları Kürt devleti hayalini

Kerkük’ün kontrolü ile elde edileceğini düşünmektedirler. Anayasa’nın

140. maddesine göre, Kerkük’ün statüsünün 31 Aralık 2007 tarihine ka-

dar yapılacak bir halk oylaması ile belirleneceği ifade edilmiştir. Kürt-

ler 2003 tarihinden İtibaren planlanan halk oylamasında Kerkük’ün

kendi yönetimlerine bağlanmasına çalışmaktadırlar. Fakat bu referan-

dum gerçekleşmemiştir. Bu maddeye göre daha önceden Kerkük’e göç

ettirilen Arapların eski yerlerine dönmeleri için gerekli tazminat öde-

necektir. Türkmenlerin ve Kürtlerin eski yerleri iade edilecektir. Fakat

Bölgesel Kürt Yönetimi, binlerce Kürt ailesini dağlardan ve başka şe-

hirlerden getirerek Kerkük’e yerleştirmesi bu madde hükmünün uy-

gulanmamasında büyük rol oynamaktadır Bugün ise Kerkük, Askeri

olarak Bölgesel Kürt Yönetimi güçlerinin (Peşmerge) kontrolündedir.

5. 2005 Anayasası’nın Getirdiği Federalizm Doğrultusunda

Irak’ın Geleceği

Irak’taki etnik grupların federalizme bakışları farklı olmuştur.

Şiiler federalizmi Irak’ta bütünlüğün sağlanmasının tek yolu olarak

nitelendirmektedir. Kürtleri ve Irak’ta olan diğer etnik ve mezhebi

grupları bir arada tutabilmek için onlara geniş yetki ve özgürlükler

tanınmasını ile mümkün olacağı görüşünü izleyerek Anayasa’da böl-

gelere ve vilayetlere birçok yetki tanınmış federalizmi kabul etmişler-

Stansfield Gareth, (2013). The unravelling of the post First World War state

system? The Kurdistan Region of Iraq and the transformation of the Middle East.

International Affairs, 89(2), 261.