23 / 545
22
Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü Bakımından Devletlerin Pozitif Yükümlülüğü
sırasındaki tutum ve davranışlar, toplantı ve gösterinin “barışçıl” olup
olmadığını belirlemektedir. Eğer hakkı kullananların tutum ve davra-
nışları gerek toplantı ve gösterinin hemen başından itibaren, gerekse
toplantı ve gösterinin belirli bir aşamasından sonra şiddet içeriyorsa
AİHM bu durumda barışçıl bir toplantı ve gösteri hakkının kullanımı
olmadığı gerekçesi ile hakka getirilen sınırlamaların artık bir ihlâl ara-
cı olmayacağı varsayımıyla incelemeye tabi tutmamaktadır.
39
“Barışçıl olma” içinde başkalarını rencide edebilme veya kızdırma
ihtimali olan davranışları da içerir; dolayısıyla, karşıt içerikteki pro-
testoların şiddet içerdiği ve barışçıl olmamakla itham edilmesi doğru
olmadığı gibi yapılan protesto içinde küçük bir grubun huzursuzluk
çıkartarak şiddet eğilimi göstermeleri halinin de o an kullanılmakta
olan toplantı özgürlüğünü barışçıl olmaktan çıkartıldığı iddiası da
doğru olmayacaktır.
40
Urcan/Türkiye
davasında da
41
, AİHM, sözü edilen ulusal eylem
gününün ulusal yetkililere önceden bildirildiğini tespit etmekte, bu
bağlamda, toplanma özgürlüğü ve görüşlerini bu özgürlük vasıtasıyla
ifade etme hakkının demokratik bir toplumun temel değerlerinin bir
parçası olduğunu dile getirmektedir. AİHM’e göre demokrasinin esa-
sında meselelerin halka açık olarak tartışılarak çözümlenmesi yetene-
ği bulunmaktadır. Bu nedenle gerçekleştirilen eylemler, şiddete teşvik
etme ve/veya demokratik ilkelerin reddini içermediği sürece, toplan-
ma ve ifade özgürlüğü çerçevesinde değerlendirilmelidir. AİHM, bu
kararda da barışçıl toplantı ve gösterilere yaklaşımını net bir biçimde
ortaya koymuş, hukukun üstünlüğüne dayanan demokratik bir top-
lumda, yerleşik düzene karşı çıkan ve barışçıl yöntemlerle hayata geçi-
rilmesi savunulan siyasi düşüncelerin toplanma özgürlüğü veya başka
yasal yollarla dile getirilebilmesine imkân tanınması gerektiğini be-
lirtmektedir. Buna göre, kararda: “
(...) göstericilerin şiddet eylemlerinde
bulunmadığı durumlarda, AİHS’in 11. maddesi ile güvence altına alındı
ğı
şekilde toplantı özgürlüğünün içeriğinin boşaltılmaması için, yetkili
39
Sibel İnceoğlu, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa – Anayasa Mahke-
mesine Bireysel Başvuru Kapsamında bir İnceleme, Beta Yayınları, İstanbul, s.383.
40
AİHM Kararı, Ali Güneş/Türkiye, 10.04.2012, Başvuru No.9820/07, §41.
41
AİHM Kararı, Urcan ve diğerleri/Türkiye, 17.07.2008, Başvuru No. 23018/04,
23042/04, 23034/04, 23071/04, 23073/04, 23081/04, 23091/04, 23094/04, 23444/04
ve 23676/04.