Dergi 128

463 / 545

462 Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi
3- Davacının başvurabileceği bir kanun yolu (çare) varsa, bu yol bu
mahkeme midir? ABD Yüce Mahkemesi ilk derece mahkeme-
si (original jurisdiction) sıfatıyla “yüksek mahkeme emri” (writ of
mandamus) gönderebilir mi?
Davacı Marbury doğrudan ABD Yüce Mahkemesine başvurup,
atanma emrinin gönderilmesi için mahkemeden Devlet Sekreteri Ja-
mes Madison’a “yüksek mahkeme emri” (writ of mandamus) gönder-
mesini talep etmiştir.112 Davacının talebinin hukuki dayanağı Adliye
Yasası’nın (Judiciary Act) 13. bölümüdür. Yasanın ilgili bölümüne göre,
ABD Yüce Mahkemesinin “yüksek mahkeme emri” (writ of manda-
mus) gönderme yetkisi vardır.113
ABD Anayasası’nın 3. maddesinin 2. bölümüne göre: “Büyükelçileri,
diğer yabancı devlet temsilcilerini ve konsoloslarını ilgilendiren ve bir eyaletin
taraf olduğu bütün davalarda ilk yargı yetkisi Yüksek Mahkeme’nin olacak-
tır. Daha önce sayılan bütün diğer davalarda, Kongre’nin getireceği istisnalar
ve koyacağı kurallar çerçevesinde, hem hukuk hem de fiil bakımından, Yüksek
Mahkeme temyiz yetkisine sahip olacaktır.”114 Anayasa’nın 3. maddesinin 2.
112 Marbury v. Madison
113 1789 Adliye Yasası 13. Bölümü’nün ilgili kısmı şu şekildedir: “The Supreme Court
shall also have appellate jurisdiction from the circuit courts and courts of the se-
veral states, in the cases herein after specially provided for; and shall have power
to issue writs of prohibition to the district courts, when proceeding as courts of
admiralty and maritime jurisdiction, and writs of mandamus, in cases warranted
by the principles and usages of law, to any courts appointed, or persons holding
office, under the authority of the United States.”,
jriley/400section_13_of_1789_judiciary_act.htm, erişim 26.03.2016
114 Düzenlemenin konu ile ilgili kısmı şu şekildedir: “Yargı organının yetkisi, bu
Anayasa’dan doğan tüm hukuksal ve adli davaları, Birleşik Devletler yasaların-
dan, bunlardan alınan yetki ile yapılmış veya yapılacak antlaşmalardan ortaya
çıkacak, yasalar ve emsaller kapsamına giren bütün davaları; büyükelçileri, diğer
diplomatik görevlileri ve konsolosları ilgilendiren bütün davaları; bütün deniz
hukuku ve deniz davalarını; Birleşik Devletlerin taraf olacağı anlaşmazlıkları;
iki veya daha fazla eyalet arasındaki anlaşmazlıkları; [bir Eyalet ile başka eyale-
te mensup vatandaşlar arasındaki anlaşmazlıkları]; aynı eyaletten olup da deği-
şik eyaletlerden toprak bağışları iddiasında bulunan vatandaşlar arasında ve bir
eyalet veya o eyalet vatandaşları ile yabancı devletler, [vatandaşları veya yabancı
uyruklu olanları] arasındaki anlaşmazlıkları kapsamına alacaktır. Büyükelçileri,
diğer yabancı devlet temsilcilerini ve konsoloslarını ilgilendiren ve bir eyaletin ta-
raf olduğu bütün davalarda ilk yargı yetkisi Yüksek Mahkeme’nin olacaktır. Daha
önce sayılan bütün diğer davalarda, Kongre’nin getireceği istisnalar ve koyaca-
ğı kurallar çerçevesinde, hem hukuk hem de fiil bakımından, Yüksek Mahkeme
temyiz yetkisine sahip olacaktır. ”Amerika Hakkında Amerika Birleşik Devletler
Anayasası Açıklamalı, s. 31