464 / 545
463
TBB Dergisi 2017 (128)
Can YAVUZ
b
ölümünün ikinci paragrafına göre, Kongre
ABD Yüce Mahkemesinin yal-
nızca temyiz mahkemesi olarak bakacağı davalarda “
kurallar koyabilir ve
istisnalar getirebilir.
” Diğer bir deyişle, Anayasa’ya göre Kongrenin ABD
Yüce Mahkemesinin ilk derece mahkemesi olarak bakacağı davalara
ilişkin kural koyma ve istisna getirme yetkisi yoktur. Bu yüzden, Ad-
liye Yasası’nın (
Judiciary Act)
13. Bölümü, ABD Anayasası’nın 3. mad-
desinin 2. bölümünün ikinci paragrafına aykırıdır. Bu sebepten ötürü,
Marbury’nin atama emrinin yerine getirilmesi için “yüksek mahkeme
emri” (writ of mandamus) gönderilmesi talebi reddedilmiştir.
115
1803 yılında kararlaştırılan
Marbury v. Madison
davasına göre, ABD
Yüce Mahkemesi anayasaya uygunluk denetimi yapabilecektir ve bu
tarihte bir ilktir. Bu yüzden,
Marbury v. Madison
davası hemmahkeme-
nin hem de anayasa hukukunun en önemli davalarından birisi olarak
görülebilir. Bu sebeplerden ötürü, mahkeme kararının gerekçesinin
önemli kısımları alıntılanmıştır.
“...
Yasama organının yetkileri tanımlanmış ve sınırlandırılmıştır. Ve bu
sınırlar konusunda hata yapılamasın veya bu sınırlar unutulmasın diye ana-
yasa yazılmıştır. Eğer bu sınırlar, bunlarla sınırlandırılması istenen organ-
lar tarafından her zaman aşılabilecekse, iktidarın sınırlandırılmış olması ve
sınırlandırılmanın yazılı olarak yapılmış olması ne işe yarar? Eğer sınırlar
kendileri üzerine konulmuş kişileri sınırlandıramıyorsa ve eğer yasaklanmış
işlemler ile izin verilmiş işlemler aynı bağlayıcılıktaysa, sınırlı yetkili hükümet
ile sınırsız yetkili hükümet arasında ayırım yıkılır. Şu kendisine itiraz edile-
meyecek derecede apaçık bir önermedir ki, ya anayasa kendisine aykırı olan her
yasama işleminden üstündür; ya da, yasama organı anayasayı adi bir kanunla
değiştirebilir.
Şu iki şık arasında ortalama bir yol yoktur: Anayasa ya olağan kanun yap-
ma yoluyla değiştirilemeyen üstün, yüce bir kanundur, ya da yasama organı-
nın istediği zaman değiştirebileceği, alelâde yasama işlemleriyle aynı seviyede
bulunan, diğer kanunlar gibi bir kanundur.
Bu şıklardan birincisi doğruysa, anayasaya aykırı olan bir yasama işlemi
kanun değildir; yok eğer ikinci şık doğruysa, o zaman yazılı anayasalar, doğası
gereği sınırlandırılamaz nitelikte olan bir iktidarı sınırlandırmak için halk ta-
rafından yapılan saçma teşebbüslerdir.
115
Marbury v. Madison