263 / 405
262
Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Uyarınca Ticari İşletme Rehni
GİRİŞ
Ticarî işletmenin faaliyetinin devamı sırasında, zaman zaman ta-
cirin kredi ihtiyacı doğmaktadır. Söz konusu kredi ihtiyacı kefalet vb.
şahsî teminatlarla karşılanabildiği gibi, aynî teminat karşılığında da
sağlanmaktadır. Kredi verene sağlanacak aynî teminat ise taşınmaz
veya taşınırlar üzerinde kurulacak rehin hakkı ile mümkün olmakta-
dır.
Aynî teminat olarak öngörülen taşınırlar üzerinde kurulacak
rehin hakkı, Türk Medeni Kanunu’nun 939’uncu maddesi uyarınca
zilyetliğin alacaklıya devri suretiyle gerçekleştirilmektedir. Türk Me-
deni Kanunu’nun 954’üncü maddesine göre ise alacaklar üzerinde
rehin hakkı, aksine hüküm bulunmadıkça teslime bağlı taşınırların
rehnine ilişkin hükümler kapsamında kurulmaktadır. Türk Medeni
Kanunu’nda taşınır ve alacakların rehnine ilişkin düzenlemeler bu
şekilde olmakla birlikte; ticarî işletmeye dâhil olan unsurların alacak-
lıya teslimi ile rehnin kurulması hâlinde birtakım problemler günde-
me gelmektedir. Zira bu unsurların kullanımı ile faaliyetlerine devam
eden ticarî işletme, söz konusu unsurların alacaklıya devredilmesi
hâlinde faaliyetlerini sürdüremez hale gelmektedir.
1
Buna ek olarak;
rehin kapsamındaki unsurları devralan alacaklının, bunları koruma
ve saklaması bakımından da bazı güçlükler yaşanabilmektedir.
2
Bu
nedenlerle, ticarî işletme kapsamındaki taşınırlar ve alacaklar açısın-
dan Türk Medeni Kanunu’ndaki taşınır rehninden farklı bir usul iz-
lenmektedir.
Ticarî işletme rehni, 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu’nda
teslimli taşınır rehnine bir istisna olarak düzenlenmekteydi. Buna
göre, üzerinde rehin kapsamında bulunan unsurlar, rehin alacaklısına
teslim edilmeksizin ticarî işletme rehni gerçekleşmekteydi. Kanun ko-
yucu; ekonomik piyasalardaki güncel ihtiyaçlara daha uygun yanıtlar
1
Ali Bozer/Celal Göle, Ticari İşletme Hukuku, 3. Baskı, Ankara 2015, s. 27; H. Ercü-
ment Erdem, “Ticari İşletme Rehninde Güncel Sorunlar”,
Bankacılar Dergisi
, S. 76,
2011, s. 43; Reha Poroy/Hamdi Yasaman, Ticari İşletme Hukuku, 15. Bası, İstan-
bul 2015, s. 52; Oruç Hami Şener, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2016, s. 28; Hü-
seyin Ülgen/Mehmet Helvacı/Abuzer Kendigelen/Arslan Kaya/Füsun Nomer
Ertan, Ticari İşletme Hukuku, 5. Bası, İstanbul 2015, s. 226-227.
2
Sabih Arkan, Ticari İşletme Hukuku, 22. Baskı, Ankara 2016, s. 48.