Dergi 129

266

Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Uyarınca Ticari İşletme Rehni

Türk Ticaret Kanunu’nun 12’nci maddesinin 2’nci fıkrasına göre

bir ticarî işletme kurup açtığını ilan araçlarıyla halka bildirmiş veya

işletmesini ticaret siciline tescil ettirerek durumu ilan etmiş kimse-

ler, fiilen işletmeye başlamamış olsalar dahi tacir sayılmaktadır. İlgili

madde uyarınca tacir sayılan kimselerin de, Ticari İşlemlerde Taşınır

Rehni Kanunu uyarınca rehin hakkı kurması mümkün olmalıdır. Zira

ilgili Kanun’un 2’nci maddesinin 1’inci fıkrasının (ğ) bendi uyarınca

verilen tacir tanımı, Türk Ticaret Kanunu’nun 12’nci maddesinin 2’nci

fıkrasına göre tacir sayılanları da kapsar niteliktedir. Nitekim bu kim-

selerin, üzerinde rehin kurabilecekleri bir ticarî işletme veya ticarî iş-

letmeye tâbi unsurlar bulunmaktadır. Bununla birlikte Türk Ticaret

Kanunu’nun 12’nci maddesinin 3’üncü fıkrası uyarınca tacir gibi so-

rumlu olan kimselerin, üzerinde tasarrufta bulunabileceği herhangi

bir ticarî işletme bulunmamaktadır.

Bu nedenle bu kimseler, Ticari

İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu uyarınca rehin hakkına sahip olma-

malıdır. Kaldı ki, Türk Ticaret Kanunu’nun 12’nci maddesinin 2’nci fık-

rası uyarınca tacir sayılanlar, tacir olmanın tüm hak ve yükümlülük-

lerine sahip olmakta; ancak, 12’nci maddesinin 3’üncü fıkrasına göre

tacir gibi sorumlu olanlar yalnızca tacir olmanın yükümlülüklerine

tâbi tutulmaktadır. Rehin hakkı kurulması, ticarî işletmenin ekono-

mik devamlılığını sağlamak bakımından tacire tanınan bir imkân

olup bu durumda Türk Ticaret Kanunu’nun 12’nci maddesinin 3’üncü

fıkrasına göre tacir gibi sorumlu olanların, bu imkândan yararlanma

hakları bulunmamalıdır.

B. Sözleşme

Rehin sözleşmesi, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nun

4’üncü maddesinin 2’nci fıkrasına göre; elektronik ortamda veya yazılı

olarak düzenlenebilmektedir. Türk Borçlar Kanunu’nun 12’nci madde-

si uyarınca kural olarak sözleşmelerde şekil serbestisi geçerlidir; an-

cak, kanunda sözleşme için öngörülen bir şeklin bulunması hâlinde

bu şekil, geçerlilik şartıdır. Buna göre, rehin hakkının kurulabilmesi

TİRK döneminde ilgili sicile tescili yapılmamış bir işletme üzerinde rehin hakkın

kurulamayacağına ilişkin bkz. Rıza Ayhan/Mehmet Özdamar/Hayrettin Çağlar,

Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, 9. Bası, Ankara 2016, s. 200; Ülgen/Helvacı/

Kendigelen/Kaya/Nomer Ertan, s. 228.