Dergi 129

Yargılanan Vicdanî Ret Hakkı

yaralama suçu işlemiş olması gerekçelerinin silah ile yürütülen bir gö-

revi reddetmek için yeterli derecede ciddi ve inandırıcı olmadığı yö-

nünde bir kanaatin olusmasına neden olmustur.

Yasal düzenlemelerin yokluğu nedeniyle mahkemelere bıra-

kılan vicdanî ret beyanlarının degerlendirilmesi çesitli yönlerden

elestirilebilmektedir. Mahkemeler tarafından sanıkların saiklerinin

arastırılması, maddî vakıaları degerlendirmekten çok, onların niyet-

lerini okuma islevi görmektedir. Bu ise yargılamanın objektifligini

ve hukukîligini olumsuz yönde etkileyebilecek bir durumdur. Ayrı-

ca vicdanî ret beyanlarının Askerî Ceza Kanunu’nda yer alan suçlara

yönelik yapılan yargılamalar esnasında gündeme gelmesi nedeniy-

le ve Askerî Mahkeme hâkimlerinin ve savcılarının asker kisilerden

tesekkül etmesi, bu kararların tarafsızlığı konusunda tereddütlere

neden olabilmektedir. Diger elestirilebilecek konu ise, kisilerin dinî

inançları ya da ideolojilerinin gerçekligi ve bu inanç ve ideolojilerin

kisilerin yasantısına sirayeti inceleme konusu olacagından böyle bir

incelemenin o konunun uzmanları tarafından yapılması, o kisi hak-

kında daha saglıklı veriler elde edilmesini saglayabilecektir. Her iki

kararda da ortak sekilde Mahkemeler, mevcut hukuk sisteminde

vicdanî ret hakkı konusunda açık bir düzenlemenin yokluğuna isaret

edip bu hususta karar verme konusunda yetkili herhangi bir makam

veya organın da bulunmadıgını belirtmişlerse de, üstlendikleri bu

değerlendirmeler, yargılamaları somut olaydan ziyade sahıs yargıla-

masına dönüstürmektedir. Böylece sanıgın fiilinden çok onun niyeti,

fikirleri ve bunların samimiyeti degerlendirilmektedir. Dolayısıy-

la mahkemelerin yargılama yaparken belirtilen elestiriler nedeniyle

vicdanî ret hakkına dair takdir yetkileri olmamalıdır. Vicdanî itirazla-

rın incelenmesi fonksiyonu ile bagdasmayan mahkemeler yerine sivil,

bagımsız, tarafsız ve bilimsel bir mercie terk edilmelidir. Bu merci-

lerin olusturulmasında vicdanî itirazın gerekçeleri dikkate alınabilir.

Buna göre inanç temelli vicdanî ret hakkının kullanımı söz konusu

ise o inanç sistemine hakim uzmanlardan, kisilerin fiziksel ve ruhsal

durumlarını inceleyebilecek doktorlardan, psikologlardan ve benzer

1’inci Hava Kuvvetleri Komutanlıgı Askeri Mahkemesi, 05.07.2013, E. 2013/164,

K.. 2013 / 349, s. 8.