54 / 405
53
TBB Dergisi 2017 (129)
Ranâ GÖKSU
2012 tarihli bozma ilâmından sonra yeniden yargılama konusu olmus
ve tekrar Eskisehir Askerî Mahkemesi’nin önüne gelmistir. 5 Temmuz
2013 tarihinde verilen kararda, ilk karardan farklı olarak “Bayatyan v
Ermenistan Davası”nın etkisi açık bir sekilde fark edilmektedir. Mah-
keme, ilk kararında yer verdigi gerekçeleri korumakla birlikte ayrı-
ca “Mehmet Tarhan v Türkiye Davası
35
” ile “Bayatyan v Ermenistan
Davası”na atıflar yaparak, vicdanî reddi hak olarak tanımıştır. “(...)
Avrupa Insan Hakları Mahkemesi’nin içtihatlarına göre vicdanî ret;
inancın zorunlu gereklerini yerine getirmek amacıyla kanunî bir yü-
kümlülük olan askerlik hizmetinden kaçınmak olarak tanımlanmıstır.
Avrupa Insan Hakları Sözlesmesi’nde vicdanî ret hakkı dayanagını
inanç özgürlügünde bulmaktadır. (...) vicdanî retçilik düsüncelerden
degil inançlardan beslenmesi halinde sözlesme kapsamında korun-
maktadır. (...) vicdanî ret, her bireyin tek tek kendi düsüncesine göre
askerlik hizmeti yapmayı reddetmesi anlamına gelmez, kisinin ait
oldugunu belirttigi fikrî, dinî veya siyasî grubun askerlik hizmetini
reddetmesi temeline dayanır.” Mahkeme’nin vicdanî reddi salt dinî se-
beplere indirgeyen yaklasımı bu hakkın uluslararası normlar ile kabul
gören tanımına yaklasmıs olsada, yetersiz kalmıstır.Mahkeme, vicdanî
reddin düsüncelerden kaynaklanamayacagını sadece dinî nedenlere
dayanabilecegini ifade ederken bir sonraki cümlesinde bu ifadesi ile
çelisir sekilde, vicdanî reddin kisinin ait oldugunu belirttigi fikrî veya
siyasî gruptan da ileri gelebilecegini belirtmiştir. Kararın ilerleyen pa-
ragraflarında, “(...) Bayatyan v Ermenistan kararında bu husus açıkça
vurgulanmıs ve savas karsıtı inançlara mensup kisilerin zorunlu as-
kerlik hizmetini yerine getirmekten kaçınması AIHS’nin 9. maddesi
kapsamında inanç özgürlügü olarak degerlendirilmistir. Mahkemeye
göre askerî hizmet yükümlülügü ile kisinin sahip oldugu inançlar ara-
sındaki ciddi ve üstesinden gelinemez bir çeliskinin var olması halinde
vicdanî ret Sözlesme’nin 9. maddesinin sagladıgı güvenceden yararla-
nabilecektir. (...) mevcut hukuk sistemimizde halen vicdanî ret hakkı
konusunda öncekinden farklı bir düzenleme yapılmamıs bu konuda
herhangi bir makam veya organ yetkili kılınmamıstır.
36
” seklindeki
35
Tarhan /Türkiye, Basvuru No. 9078 / 06, 17.07.2012.
36
1’inci Hava Kuvvetleri Komutanlıgı Eskisehir Askeri Mahkemesi, 05.07.2013, E.
2013/164, K. 201 /349, s. 7.