Dergi 130

422

Güney Çin Denizi Tahkiminde Hakemlik Mahkemesi’nin İnsanlığın Ortak Mirası ...

masını işleterek başvuruda bulunmuştur.

Çin ise Daimi Hakemlik

Mahkemesi’ne gönderdiği nota ile Filipinler tarafından başlatılan ha-

kemlik sürecini kabul etmediğini bildirmiştir.

Zaten bundan sonra da

hakemlik sürecinin hiçbir aşamasına katılmamıştır.

Filipinler’in başvurusu, söz konusu adasal yapılar üzerindeki ege-

menlik uyuşmazlığına ilişkin değildir. Aynı şekilde, söz konusu ada-

sal yapılar bağlamında deniz yetki alanı sınırlandırmasına ilişkin de

değildir. Zira bu iki konu, BMDHS’nin XV. kısmı kapsamı dışında kal-

makta ve böylece BMDHS’nin Ek VII. kısmı çerçevesinde Daimi Ha-

kemlik Mahkemesi’nin yargı yetkisine dâhil bulunmamaktadır.

Bkz: Arbitration Under Annex VII of United Nations Convention On The Law

Of The Sea, Republic of the Philippines V. People’s Republic of China, Memo-

rial of the Philippines, Volume: 1, 30 March 2014,

http://www.pcacases.com/

pcadocs/Memorial%20of%20the%20Philippines%20Volume%20I.pdf , para, 1.1,

(1.10.2016) (Bundan sonra, Memorial of the Philippines, Volume: 1).

Ibid, para, 1.2.

BMDHS’nin XV. kısmı, Sözleşme hükümlerinin yorumlanması veya uygulanması

esnasında ortaya çıkabilecek uyuşmazlıklara ilişkin olarak taraf devletler için zo-

runlu bir yargı mekanizması getirmiştir. Gerek Çin gerek Filipinler, BMDHS’ye

taraftır. Dolayısıyla her iki devlet de BMDHS’nin XV kısmı ile bağlıdır. Söz ko-

nusu kısımda yer alan 286. maddeye göre taraf devletler bu Sözleşme’nin yorum-

lanması veya uygulanmasına ilişkin bir uyuşmazlığı, XV. kısmın 1. bölümünde

yer alan 279–285. maddelerde düzenlenen barışçıl yollarla çözülememesi halinde,

tek taraflı olarak uluslararası yargı organlarına arz edebilirler. İnceleme konusu

davada, egemenlik uyuşmazlığı BMDHS’nin düzenlediği bir konu değildir;

do-

layısıyla Güney Çin Denizi’ndeki adasal yapıların aidiyetine ilişkin uyuşmazlık,

BMDHS’nin XV. kısmında öngörülen zorunlu yargı mekanizması dışında yer

almaktadır. Yine BMDHS’nin 298/1. maddesi taraf devletlere,

yazılı bir beyan

vasıtasıyla bazı

uyuşmazlık tipleri için söz konusu zorunlu yargı mekanizmasını

kabul etmeme yetkisi vermiştir. Söz konusu uyuşmazlık tiplerinden birisi de kara-

suları, münhasır ekonomik bölge ve kıta sahanlığı sınırlanması ile tarihi körfezler

veya tarihi haklar ile ilgili uyuşmazlıklardır. Nitekim Çin, böyle bir beyanda bulu-

narak, 298/1. maddede yer alan uyuşmazlık tipleri üzerindeki zorunlu yargı me-

kanizmasının kendisine uygulanmasını önlemiştir. Dolayısıyla Filipinler XV. kıs-

ma dayandırdığı başvurusunu, aidiyet uyuşmazlığı ve sınırlandırma uyuşmazlığı

taleplerini içermeden açmıştır. Böylece Ek VII çerçevesinde kurulacak hakemlik

mahkemesinin uyuşmazlık üzerinde yargı yetkisi bulunmasını sağlamaya çalış-

mıştır ve nitekim aşağıda belirtileceği gibi bunda başarılı olmuştur. Filipinler’in

başvuru süreci, başvuruya ilişkin hukuki değerlendirmeler ve muhtemel sonuçla-

ra ilişkin öngörüler için bkz: Robert C. Beckman, “The Philippines v. China Case

and the South China Sea Disputes”, Territorial Disputes in the South China Sea,

Navigating Rough Waters, (Ed. Jing Huang, Andrew Billo), Palgrave Macmillan,

2015, s. 54–65; Angelo A. Jimenez, “Philippines’ Approaches to the South China

Sea Disputes: International Arbitration andthe Challenges of a Rule–Based Regi-

me”, Territorial Disputes in the South China Sea, Navigating Rough Waters, (Ed.

Jing Huang, Andrew Billo), Palgrave Macmillan, 2015, s. 99–127.