Dergi 130

425

TBB Dergisi 2017 (130)

Uğur BAYILLIOĞLU

larının durumları ve rejimlerine genel hatları ile değinmek gerekir.

Bu anlamda, deniz alanları esas itibariyle ikiye ayrılır. Bunlardan ilki,

devletin deniz ülkesini oluşturan deniz alanlarıdır. BMDHS’nin 2/1.

maddesine göre:

“Sahildar devletin egemenliği kara ülkesinin ve içsularının ötesin-

de ve bir Takımada Devleti söz konusu olduğunda, takımada sularının

ötesinde karasuları denilen bir bitişik deniz bölgesine kadar uzanır.”

Demek ki esas itibariyle devletin deniz ülkesini oluşturan deniz

alanları, içsular ve karasularıdır. Ayrıca BMDHS’nin 46/a maddesin-

deki şartları taşıyan bir devletin, 47. maddeye uygun şekilde takımada

esas hatları çizmesi halinde, bu hatların berisinde kalan takımada su-

ları da devletin deniz ülkesine dâhil olmaktadır. Yine BMDHS’nin 48.

maddesine göre takımada devletinin karasuları, takımada esas hatla-

rından itibaren ölçülecektir.

Uluslararası seyrüsefere açık bir boğazı oluşturan deniz alanı da

sahildar devletin deniz ülkesini oluşturmaktadır. Zira bu deniz ala-

nında sahildar devletin egemenliğine sadece boğazdan geçişle ilgili

kısıtlamalar getirilmektedir. Fakat açık deniz geçiş rejimine tabi bo-

ğazlar, boğazı oluşturan sahiller arasındaki mesafenin, söz konusu

devletlerin karasularının genişliği toplamından fazla olduğu için ara-

daki denizalanı devletin deniz ülkesine tabi olmayacaktır.

Devletin deniz ülkesi, karasularının dış sınırında nihayet bulur.

Bundan sonra açık deniz alanı başlar. Açık deniz alanlarının bir kıs-

mı üzerinde sahildar devletlere birtakım yetkiler verilmiştir. Devletin

deniz ülkesini oluşturmamakla beraber, üzerlerinde devletlere birta-

kım hak ve yetkilerin verildiği deniz alanları, bitişik bölge, kıta sahan-

Devletin deniz ülkesini oluşturan deniz alanlarına ilişkin ayrıntılı bilgi ve değer-

lendirmeler için bkz: Ferit Hakan Baykal, Deniz Hukuku Çalışmaları, Alfa, 1998,

passim; Aydoğan Özman, Deniz Hukuku I, Kaynaklar, Kişiler, Nesneler, Ulusal

Deniz Alanları, Turhan Kitabevi, 2006, s. 211 vd. Hem devletin deniz ülkesini

oluşturan deniz alanları hem de diğer deniz alanlarına ilişkin ayrıntılı bilgi ve

değerlendirmeler için bkz: Sevin Toluner: Milletlerarası Hukuk Dersleri, Devletin

Yetkisi (Yer ve Kişiler Bakımından Çevresi ve Niteliği), Gözden Geçirilmiş Dör-

düncü Baskı, Beta, 1996, s. 55–346; R.R. Churchill–A.V. Lowe, The Law of the Sea,

Manchester University Press, Third Edition, 1999, passim; Hüseyin Pazarcı, Ulus-

lararası Hukuk Dersleri, II. Kitap, Gözden Geçirilmiş 7. Baskı, Turhan Kitabevi,

2003, s. 281–406; Selami Kuran, Uluslararası Deniz Hukuku, Arıkan, 2006, passim;

Yusuf Aksar, Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk II, Gözden Geçirilmiş

3. Baskı, Seçkin, 2015, s. 25–78.