Dergi 130

433

TBB Dergisi 2017 (130)

Uğur BAYILLIOĞLU

ça, BMDHS çerçevesinde bir cezir yüksekliğinin, üzerinde inşa edi-

len ada veya yapının boyutu dikkate alınmaksızın, cezir yüksekliği

olarak kalmaya devam edeceğini vurgulamıştır.

Mahkemenin bu

noktadaki tespitleri yoruma mahal bırakmayacak kadar açıktır. İnsan

eliyle yapılan modifikasyonlar neticesi bayındır hale getirilen adasal

yapının statüsünün, söz konusu modifikasyonlardan etkilenmeyeceği

ve aslolanın, adasal yapının modifikasyon öncesindeki doğal ve çıplak

hali olduğunu kabul etmiştir. Hakemlik Mahkemesi bu noktada, ince-

leme konusu olan Güney Çin Denizi’ndeki adasal yapılar üzerinde ya-

pılan modifikasyonları gündeme getirmiş ve mercan resifleri üzerine

inşa edilen yapılar ve uçak pistlerine dikkat çekerek, bazı vakalarda,

kullanılan milyonlarca ton dolgu malzemesi nedeniyle, adasal yapı-

nın orijinal halinin tespitinin mümkün olmayabileceğini vurgulamış-

tır.

Bununla beraber Hakemlik Mahkemesi, BMDHS’nin bir adasal

yapının insan eliyle yapılan modifikasyondan önceki doğal hali ile

değerlendirilmesini gerektirdiğini yeniden vurgulayarak, halihazır-

da büyük çapta modifiye edilmiş mercan resiflerinin bundan önceki

durumlarına ilişkin elde edilebilecek delillere dayanarak bir hükme

ulaşacağını belirtmiştir.

Doktrinde, karardanönceyapılanbirdeğerlendirmede, Filipinler’in

başvurusunda da konu ettiği Cuarton, Fiery Crossi Gaven, Hughes,

Johnson South, Mischief ve Subi resiflerinin üzerinde Çin’in giriştiği

arazi ıslah projeleri neticesi bunların yapay ada haline geldikleri ve

BMDHS’nin 60/8. maddesi gereği ada statüsünde bulunmadıkları ve

karasuları bulunmadığı ve deniz yetki alanı sınırlandırmalarını et-

kilemeyecekleri iddia edilmiş ve söz konusu yapay adaların altında

bulunan yapıların değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Bununla

beraber Hakemlik Mahkemesi, doğrudan bunların yapay ada olduğu-

de bir anlayış ve eğilimin mevcut olduğu görülmektedir. Bkz: Derek W. Bowett,

The Legal Regime of Islands in International Law, Oceana Publications, 1979, s.

3–5.

‘The South China Sea Arbitration Award’, para, 305.

Ibid, para, 306. Gerçekten de Çin, Spratly Adaları’nı oluşturan ve Filipinler’in baş-

vurusunda da mevcut olan bazı resifler üzerinde, önemli arazi ıslahı faaliyetleri

icra etmiştir. Söz konusu faaliyetler için bkz: Daniel Andreeff, “Legal Implications

of China’s Land Reclamation Projects in the Spratly Islands”,

New York University

Journal of International Law & Politics

, Vol: 47, 2014–2015, s. 864–878.

‘The South China Sea Arbitration Award’ , para, 306.

Andreeff, s. 880 ve 883.