433 / 457
432
Güney Çin Denizi Tahkiminde Hakemlik Mahkemesi’nin İnsanlığın Ortak Mirası ...
Mahkemesi’ne göre devletler, BMDHS’nin 13 ve 121. maddelerinde yer
alan, suların yükseldiği zaman teriminin olağan anlamını makul bir
şekilde temsil eden herhangi bir su üstü referans noktası yüksekliği
temelinde bir med yüksekliği değerlendirmesi yapmakta serbesttir.
23
Şu halde Hakemlik Mahkemesi’nin değerlendirmesine göre te-
mel mesele, bir adasal yapının su üstünde kalmasıdır ve bunun için
de hukukta bir yükseklik ölçütü getirilmemiştir. Bu tespit önemlidir
ve bununla, aslolanın adasal yapının su üstünde kalması olduğu ve
su üstünde bulunma için hukuken bir ölçüt olmadığı, tek ölçütün su
üstünde kalma olduğu ifade edilmiş olmaktadır. Şüphesiz adasal ya-
pının yüksekliği, üzerinde insan oturmasına elverişlilik veya kendine
has bir ekonomik yaşamın tespiti için önemsiz değildir; fakat su üs-
tünde bulunma ölçütünün tespiti için hukuken önemsizdir. Hakem-
lik Mahkemesi bu açıdan, makul bir şekilde su üstünde kalma ölçütü
getirmiştir ki bu da hukuki değil, tamamen coğrafi bir ölçüttür. Ha-
kemlik Mahkemesi bu yorumla bir adasal yapının cezir yüksekliği
mi yoksa med yüksekliği mi olduğunu tespitte tek hukuki ölçütün,
söz konusu adasal yapının med zamanı su üstünde kalması olduğunu
ve fakat bu yüksekliğin hukukun düzenleme alanı içinde olmadığına
hükmetmiş olmaktadır.
b) Modifikasyonun Etkisi(zliği):
Kararın ilgili bölümüne ilişkin olarak değinilmesi gereken son ve
en önemli nokta, Hakemlik Mahkemesi’nin mercan resifleri üzerin-
de insan eliyle yapılmış modifikasyonlara ilişkin değerlendirmesidir.
Hakemlik Mahkemesi bu noktada, BMDHS’nin 13 ve 121. maddelerin-
de yer alan “doğal olarak meydana gelmiş” ifadesini yorumlamıştır.
Hakemlik Mahkemesi’ne göre cezir yüksekliği ve ada tanımında yer
alan bu ifade, adasal yapının statüsünün “doğal haliyle” değerlendi-
rilmesi gereğini göstermektedir.
24
Bu bağlamda Hakemlik Mahkeme-
si açıkça, insan eliyle yapılan modifikasyonların, deniz yatağını cezir
yüksekliğine çeviremeyeceği gibi bir cezir yüksekliğini de bir adaya
çeviremeyeceğini vurgulamıştır.
25
Hakemlik Mahkemesi yine açık-
23
Ibid, para, 311.
24
Ibid, para, 305.
25
Ibid, para, 305. Uluslararası Hukuk Komisyonu’nun öncül çalışmalarında bu yön-