430 / 457
429
TBB Dergisi 2017 (130)
Uğur BAYILLIOĞLU
4) Hakemlik Mahkemesi’nin Adasal Yapılara İlişkin
Değerlendirmeleri:
A) Hakemlik Mahkemesi’nin Cezir Yükseklikleri Bağlamında
Yaptığı Tespitler:
a) Genel Tespitler:
Hakemlik Mahkemesi önce Filipinler’in başvurusunda yer alan 4
ve 6. başlıklar hakkındaki taleplerini incelemiş ve böylece cezir yük-
seklikleri meselesine değinmiştir. Bu konuda önem arz eden tespitleri
üç nokta üzerinde kendisini göstermiştir ki bunlar üzerinde durulma-
yı hak etmişlerdir. Bu hak edişten ilk nasibini alan, cezir yükseklikle-
rinin sahip olmadıkları deniz yetki alanlarına ilişkin tespittir. İkincisi
cezir yüksekliğini belirleyen yüksekliğin ne olduğuna veya olmadı-
ğına ilişkin tespittir. Üçüncüsü ve en önemlisi ise insan eliyle yapılan
modifikasyonların cezir yüksekliklerinin hukuki durumuna etki edip
etmeyeceğine ilişkin değerlendirmelerdir.
Hakemlik Mahkemesi, adasal yapılar hakkındaki incelemesine,
öncelikle terminolojiye ilişkin tespitler yaparak başlamıştır.
15
Hakem-
lik Mahkemesi’ne göre BMDHS’de cezir zamanı ortaya çıkan ve fakat
med zamanı su altında kalan yapılar, cezir yükseklikleri olarak ifade
edilmiştir. Med zamanı su üstünde kalan yapılar ise genel olarak ada
şeklinde ifade edilmiştir. Fakat adanın sahip olacağı deniz alanları,
BMDHS’nin 121/3. maddesi çerçevesinde insan oturmasına elverişli
olma ve kendine has bir ekonomik yaşama sahip olma kapasitesine
göre değişmektedir. Hakemlik Mahkemesi bu tespiti yaptıktan son-
ra, kararın bu bölümünde kullanacağı terminolojiyi açıklamıştır. Buna
göre Hakemlik Mahkemesi BMDHS’nin 121/1. maddesinde yer alan ve
adanın şartlarını karşılayan yapılar için “med yüksekliği”
16
ifadesini
benimsemiştir. Böylece Hakemlik Mahkemesi med zamanı, yani sular
yükseldiği zaman su üstünde kalan tüm adasal yapıların hepsini bu
kategori altında ve bir üst terim olarak kullanmıştır. Bu çerçevede med
yüksekliklerini, iki alt kategoriye ayırmıştır. Hakemlik Mahkemesi,
15
The South China Sea Arbitration Award’, para, 280.
16
Bu terimi, Mahkeme’nin, “hide–tide features” şeklinde ifade ettiği terimin, Türkçe
karşılığı olarak kullanıyoruz. Aslında, söz konusu ibaresi, “med zamanı yapısı”
olarak da çevirmek mümkündü. Fakat med yüksekliğini, cezir yüksekliklerinin
karşıtı olması nedeniyle, bağlamı daha iyi ifade etmesi açısından seçtik.