117 / 405
116
(Marksist Kuram Açısından) Kapitalist Düzende İdare Hukuku ve Kuramın Görüşlerinin ...
GİRİŞ
Öğreti, klasik anlamıyla idare hukukunu, biri geniş, diğeri dar an-
lamda olmak üzere iki türlü tanımlamaktadır. Bunlardan geniş anlam-
da idare hukuku, İdarenin, kamu yararı gereksinimlerini karşılamak
veya daha somut bir deyişle, kamu hizmeti görürken yönetilenlerle
ilişkilerine uygulanan hukuku ifade etmektedir.
1
Kısacası, geniş an-
lamda idare hukuku, İdarenin hukuku
2
veya hem organ, hem de faali-
yet olarak İdarenin hukuku anlamına gelmektedir.
3
Dar anlamda idare hukuku tanımında ise İdareye uygulanan hu-
kuk kurallarından yola çıkılmaktadır. İdare, kamu yararını tatmin
etme doğrultusunda çalışırken veya kamu hizmeti görürken “karma”
(mixte) bir hukuki rejime tabi olup kimi konular bakımından kamu
hukuku usullerine, kimi konular bakımından ise özel hukuk usulleri-
ne tabidir. Bu ayrımın büyük bir önemi bulunmaktadır. Zira İdarenin
kamu hukuku usullerine tabi olduğu durumlarda İdare özel hukuk
kurallarını aşan özel bir takım kurallara tabi bulunmakta (kamu gücü,
idari kararların hukuka uygun olma karinesi vb.) ve buradan doğan
uyuşmazlıkların çözümlenmesi idari yargının (idare mahkemeleri,
vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay) görev ala-
nına girmektedir. İdarenin özel hukuk usullerine tabi olduğu durum-
larda ise İdare özellikle medeni hukuk ve ticaret hukuku olmak üzere
özel hukuk kurallarına tabi bulunmakta ve bunlardan kaynaklanan
uyuşmazlıklar genel yargı yerleri olan adliye mahkemelerinde çö-
zümlenmektedir. İşte İdarenin hukukundan, İdarenin kamu hukuku
kurallarına tabi olduğu usuller dar anlamda idare hukukunu oluştur-
maktadır.
4
Ancak idare hukuku ister geniş anlamıyla isterse dar anlamıyla
tanımlansın söz konusu hukukun ne olduğu açık ve kesin bir şekil-
de saptanmış olmamaktadır. İdare hukuku tanımının kesin ve net bir
1
R. Chapus, Droit administratif général Tome 1, 15
e
Edition, Montchrestien, Paris
2001, s. 1.
2
Krş. M. Günday, İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, 9. Bası, Ankara 2004, s. 3.
3
Krş. M. Özyörük, İdare Hukuku Ders Notları, Ankara, 1972-1973, s. 40.
4
Chapus, s. 1. Foillard ise dar anlamda idare hukukunu, İdarenin organizasyonu
ve faaliyetlerinde uygulanan özel rejime tabi kurallar bütünü olarak adlandır-
maktadır. Bkz. P. Foillard, Droit administratif, 13
e
édition, éditions Paradigme,
Orléans 2008-2009, s. 1.