131

119

TBB Dergisi 2017 (131)

Hasan DURSUN

de kabul edilmesine karşın Marksistlerin kamu hukuku hakkında öz-

gün fikirleri bulunduğundan onların kamu hukuku değerlendirmesi-

ne de bir göz atmak uygun olacaktır.

I- MARKSİSTLERİN DEVLET, HUKUK VE KAMU HUKUKU

HAKKINDAKİ DEĞERLENDİRMELERİ

1- Marksistlerin Devlet Hakkındaki Değerlendirmeleri

İnsanlık tarihini başlangıcından ortaçağ sonuna kadar devletin

kökeni konusundaki ayrıntılı çalışmayı Engels yapmıştır. Engels, Ai-

lenin Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni konusunda oldukça öğretici

bir yöntemle devletin tarihsel kökenine inmiştir. Bu bağlamda Engels,

bir toplumun, ancak toplumsal sınıfların kendi aralarındaki sürekli ve

açık bir savaşımı içinde ya da görünüşte uzlaşmaz karşıt sınıfların üs-

tünde yer alan, onların açık çatışmasını önleyen ve sınıflar savaşımına

olsa olsa iktisadi alanda, yasal denilen bir biçim altında izin veren bir

üçüncü gücün egemenliği altında varlığını sürdürebileceğinin anlaşıl-

dığını, gentilice örgütlenmenin

ömrünün dolduğunu, devletin, genti-

lice örgütlenmenin yıkıntıları üzerine yükseldiğini daha açık bir deyiş-

le, gentilice örgütlenmenin işbölümü ve bunun sonucunun, toplumun

sınıflara bölünmesi ile paramparça olduğunu, yerine devletin geçtiğini

ifade etmektedir.

Engels, devletin topluma dışarıdan dayatılmış bir güç olmadığını,

Hegel’in ileri sürdüğü gibi “ahlak fikrinin gerçekliği” veya “usun im-

gesi ve gerçekliği” de olmadığını, devletin daha çok, toplumun geliş-

mesinin belirli bir aşamasının ürünü olduğunu belirtmektedir. Yazar,

toplumun, önlemede yetersiz bulunduğu karşıt uzlaşmazlıklar biçi-

minde bölünmesinin, kendi kendisiyle çözülmez bir çelişki içerisine

girdiğinin kanıtı olduğunu, ancak, karşıtların, bir diğer deyişle, karşıt

iktisadi çıkarlara sahip sınıfların, kendilerini ve toplumu kısır bir sa-

vaşın içerisinde eritip bitirmemeleri için görünüşte toplumun üstünde

Çeşitli toplumlarda gentilice örgütlenme hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. F. En-

gels, Ailenin Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni [(Almanca orijinali, Der Urs-

prung der Familie des Privateigentums und des Staats, 1884) Fransızca’sından

(L’origine de la famille, de la propriété et de l’état, Editions Sociales, Paris 1969)

Türkçeye çeviren Kenan Somer] Sol Yayınları, Ankara 2005, s. 99-172.

Engels, Ailenin Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni, s. 197-198.