131

188

Tam Yargı Davalarında Manevi Tazminat

Danıştay da manevi tazminatla ilgili verdiği kararlarında manevi

tazminatın niteliği konusunda; manevi tazminatın, maddi patrimu-

anda meydana gelen eksilmeyi karşılamaya yönelik bir tazmin aracı

olmayıp, kişinin manevi varlığına yapılan saldırı halinde meydana ge-

len manevi zarar ve kayıpların giderilmesi için başvurulan bir tatmin

aracı olduğuna işaret etmektedir. Yine başka türlü giderim yollarının

bulunmayışı veya yetersiz kalışı manevi tazminatın parasal olarak be-

lirlenmesini zorunlu kılmaktadır. Olayın gelişimi ve sonucu, ilgilinin

durumu itibariyle manevi zarara karşılık mahkemece takdir edilecek

manevi tazminatın, manevi tatmin aracı olmasından dolayı zengin-

leşmeye yol açmayacak miktarda fakat idarenin olaydaki kusurunun

niteliğini ve ağırlığını ifade edecek ve ilgililerin duyduğu acı ve üzün-

tüyü kısmen de olsa giderebilecek ölçüde saptanmalıdır.

Manevi tazminat, gelişmiş ülkelerde artık eski kalıplarından çıka-

rılarak manevi tazminatın caydırıcılık unsuruna da ağırlık verilmekte-

dir. Gelişen hukukta bu yaklaşım, kişilerin bedenine ve ruhuna karşı

yöneltilen haksız eylemlerde veya taksirli davranışlarda tatmin duy-

gusu yanında caydırıcılık uyandıran oranlarda manevi tazminat takdir

edilmesi gereğini ortaya koymakta; kişi haklarının her şeyin önünde

geldiğini önemle vurgulamaktadır. Nitekim Yargıtay’ın son dönem-

deki kararlarında manevi tazminatın tatmin aracı olmasının yanı sıra,

zarar veren açısında da caydırıcı olması gerektiği vurgulanmıştır.

Tatmin görüşü de eleştirilmiş ve alınan paranın zarar görende bir

tatmin duygusu yaratabilmesi için, onun böyle bir tatmin yeteneğine

sahip olması gerektiği, temyiz gücünden yoksun olan veya bilinç kay-

bına uğrayan gerçek kişilerle tüzel kişilerin böyle bir yeteneğe sahip

olmadıkları için ödenen paranın bu kişilerde tatmin duygusu yaratma-

sının mümkün olmadığı ileri sürülmüştür.

27.11.2002, E: 2002/4- 893, K: 2002/1035; Yargıtay

13.12.1999, E: 1999/8861,

K: 1999/11038; Yargıtay

, 31.05.2004, E: 2004/610, K: 2004/6939 (Akip

Açıklamalı Kanun- İçtihat Programı).

Danıştay 10.D., 10.04.1992, E: 1990/3954, K: 1992/1362; Danıştay 10.D., 02.04.2000,

E: 1997/3081, K: 2000/1961 (Akip Açıklamalı Kanun- İçtihat Programı); Danıştay

8. D., 20.12.2004, E: 2004/1274, K.: 2004/4987, Sinerji Mevzuat ve İçtihat Prog-

ramları; Danıştay 8.D., 25.12.2002, E: 2002/4140, K: 2002/6364; Danıştay 10.D.,

20.03.2006, E: 2003/630, K: 2006/1981(Kanunum Mevzuat-İçtihat Bilgi Bankası)

Yargıtay HGK, 23.06.2004, E: 2004/13- 291, K: 2004/370, Sinerji Mevzuat ve İçtihat

Programları.

Eren, s. 374- 375.