263 / 405
262
Asgari Alım Taahüdü İçeren Bayilik Sözleşmelerinde Cezai Şart- Yargıtay Hukuk Genel ...
GİRİŞ
Akaryakıt bayilik sözleşmelerinde “asgari alım taahhüdü” içeren
hükümlere yaygın bir şekilde yer verilmektedir. Buna göre bayi, sağlayı-
cıdan belli bir zaman aralığında belli bir miktarda ürün alma yükümlü-
lüğü altına girmektedir. Uygulamada bu taahhüde aykırı davranılması
halinde bayinin sağlayıcıya ceza koşulu ödeyeceği hususunun karar-
laştırıldığı hallere rastlanılmaktadır. Akaryakıt bayilik sözleşmelerinde
yer alan bu ceza koşullarının talep edilmesiyle ilgili olarak ortaya çıkan
uyuşmazlıklar son yıllarda birkaç kez Yargıtay 19. Hukuk Dairesi’nin
ve ayrıca Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun önüne gelmiştir.
1
Yargıtay 19. Hukuk Dairesi’nin ve Yargıtay Hukuk Genel
Kurulu’nun kısa aralıklarla verdiği kararlara konu olan olayların bir-
birlerine benzediğini söylemek mümkündür:
Uzun süreli akaryakıt bayilik sözleşmelerinde, bayinin her yıl belli
bir miktarda asgari alım yapması gerektiği kararlaştırılmış; asgari alım
taahhüdünün yerine getirilmemesi halinde bayinin ceza koşulu ödeye-
ceği hususunda anlaşılmıştır.
2
Kararlara konu olan olayların tümünde,
bayi asgari alım taahhüdünü daha ilk yıllardan yerine getirememeye
başlamış, ancak sağlayıcı bayilik ilişkisini buna rağmen sürdürmeye
devam etmiş
3
ve bayilik ilişkisi devam ettiği süre boyunca ceza koşu-
lu talebinde bulunmamış veya bu talebi sadece ilk yıl için ileri sürüp
sonraki yıllarda sessiz kalmıştır.
4
Ancak bayilik sözleşmesinin süresi
sona erdiğinde veya sözleşme süresinden önce fesih yoluyla sona er-
dirildiğinde, sağlayıcı asgari alım taahhüdünün yerine getirilmediğini
iddia ederek geçmiş yıllara ilişkin ceza koşulu talebinde bulunmuştur.
Yargıtay 19. Hukuk Dairesi ve Hukuk Genel Kurulu tarafından
verilen kararların gerekçelerinde bazı nüanslar bulunmakla birlikte,
1
Bkz. Yargıtay HGK. E. 2012/19-670, K. 2013/171, T. 16.01.2013; Yargıtay 19.
HD, E. 2012/9915, K. 2013/8558, T. 13.05.2013; Yargıtay 19. HD, E. 2013/14654,
K. 2013/19950, T. 17.12.2013; Yargıtay 19. HD, E. 2013/14851, K. 2014/1302, T.
16.01.2014; Yargıtay 19. HD, E. 2014/3953, K. 2014/7865, T. 24.04.2014. (Erişim:
www.kazanci.com.tr)
2
Bkz. Yargıtay HGK. E. 2012/19-670, K. 2013/171, T. 16.01.2013.
3
Bkz. Yargıtay 19. HD. E.2013/14654, K. 2013/19950, T. 17.12. 2013; Yargıtay 19.
HD, E. 2013/14851, K. 2014/1302, T. 16.01.2014; Yargıtay 19. HD, E. 2014/3953, K.
2014/7865, T. 24.04.2014.
4
Yargıtay HGK. E. 2012/19-670, K. 2013/171, T. 16.01.2013.