131

267

TBB Dergisi 2017 (131)

Pınar ÇAĞLAYAN AKSOY

di değeri olan bir edimdir. TBK md. 179/ f. 1’e göre, hiç veya gereği

gibi ifa edilmeme

durumları için kararlaştırılan ceza koşulu seçim-

lik (alternatif) ceza koşuludur.

Seçimlik (alternatif) ceza koşulunun

kararlaştırıldığı durumlarda, alacaklı sözleşmenin aynen ifasını veya

ceza koşulunu seçmek konusunda bir seçim hakkına

sahiptir. Ala-

caklı, seçim hakkının kullanılmasına ilişkin beyanı yazılı veya sözlü

bir şekilde yapabilir; alacaklının seçim hakkını örtülü olarak kullan-

ması da mümkündür.

Seçimlik ceza koşulunun kararlaştırılmış olduğu hallerde önemli

bir konu, alacaklının bir kez seçim hakkını kullandıktan sonra kararını

değiştirerek kendisine tanınmış olan diğer hakkı talep edip edemeye-

Borcun gereği gibi ifa edilmemesi halinde kararlaştırılan ceza koşulunun türüne

ilişkin ayrıntılı bir değerlendirme için bkz. Vedat Buz, “Konventionalstrafe wegen

nicht richtiger Erfüllung”, Aktuelle juristische Praxis - Pratique juridique Actuel-

le, 4/2017, s. 490 vd (kısalt. Buz, Konventionalstrafe).

Gaspard Couchepin, La clause pénale - Etude générale de l’institution et de qu-

elques applications pratiques en droit de la construction, Zürich 2008, Nr. 592;

Köksal Kocaağa, Türk Özel Hukukunda Cezai Şart (BK m. 158- 161), Ankara

2003, s. 147; Hugo Oser, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch : V.

Band: Das Obligationenrecht : Das Obligationenrecht Bundesgesetz betreffend

die Erganzung des schweizerischen Zivilgesetzbuches vom 30. Marz 1911 : Ers-

ter Halbband: Art. 1-183 / Hrsg. A. Egger; Kommentiert von Hugo Oser ; Unter

Mitwirkung von Wilhelm Schönenberger, Zürich 1929, (kısalt. ZK-Oser

)

, Art. 160

OR, N.2; Peter

Von Tuhr / Arnold

Escher, Allgemeiner Teil des Schweizerisc-

hen Obligationenrecht Band II (mit Supplement), Zürich 1984, s. 281; Ingeborg

Schwenzer, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 7.Auflage, Bern

2016, Nr. 71.10; Daniel

Staffelbach, OR Kommentar Schweizerisches Obligatio-

nenrecht, Orell Füssli Kommentar, hrsg. v. Jolanta Kren Kostkiewicz, Peter No-

bel, Ivo Schwander, Stephan Wolf, 2. überarbeitete und erweiterte Auflage 2009,

(kısalt. OFK-Staffelbach

)

, Art. 160 OR, N. 11; Cevdet İlhan Günay, Cezai Şart (BK

m. 158-161), Ankara 2001, s. 78; Michel Mooser, Art. 158-163 CO, Commentaire

Romand, Code des obligations I Art. 1-529 CO, ed. Luc Thévenoz/Franz Werro,

Bale 2012 (kısalt. CR- Mooser

)

, Art. 160 OR; N. 10.

Alacaklının sahip olduğu hakkın bir seçimlik hak olması, akla burada cezai şart

ve aynen ifa talebi arasında bir seçimlik borç ilişkisi olduğunu getirebilir. Ancak

bugün doktrinde hâkim olan görüş, burada bir seçimlik borcun söz konusu olma-

dığı yönündedir. Guhl/Schnyder, s. 619; Kocaağa, s. 179; Bilge, s. 54; von Tuhr/

Escher, s. 281; Hatemi/Gökyayla, s. 356. Diğer bir görüşe göre ise burada seçimlik

yetki söz konusudur. Bkz. Peter Gauch/ Walter Schluep/ Jörg Schmid / Susan

Emmenegger, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Bd. I/II, Zü-

rich 2014, Nr. 3799; Couchepin, Nr. 606; Roland Bentele, Die Konventionalstrafe

nach Art. 160- 163 OR, Freiburg 1994, s. 93. Bu konuda savunulan başka bir görüş

ise, alacaklı lehine tek taraflı bir seçimlik yarışma (einseitiger elektiver Konkur-

renz) söz konusu olduğu yönündedir. Bkz. Couchepin, Nr. 611.

Mehmet Erdem, La Clause Penale Etude Comparative de Droit Suisse et de Droit

Turc, Ankara 2006, s. 132; Kocaağa, s. 186.