314 / 405
313
TBB Dergisi 2017 (131)
M. Gökhan TÜRE / Oğuzhan TÜRE
İkinci olarak bu hakkın kullanılması, hastaya büyük bir zarar ver-
me tehlikesi yaratmamalıdır.
63
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin,
hastanın kürtaj isteğinin hekim tarafından reddedilmesinin de konu
edildiği R. R./Polonya kararında
64
, sağlık çalışanlarının vicdan özgür-
lüklerinden etkin bir şekilde yararlandığı ancak bu durumun hasta-
ların sağlık hizmetlerine erişmesini engellemediği bir sağlık hizmeti
sistemi organize etmenin devletlerin yükümlülüğü olduğu belirtil-
miştir.
65
AİHM’nin başka bir kararında
66
ise, üç kadına reçete karşılı-
ğında doğum kontrol hapı satmayı reddeden eczane sahibi davacıla-
rın, AİHS’in 9. maddesinde düzenlenen din ve vicdanın açıklanması
özgürlüğünden yararlanamayacağı ifade edilmiştir. Mahkemeyi bu
kararı almaya iten sebep, doğum kontrol haplarının legal olarak ve
reçete karşılığı yalnızca eczanelerde satılması ve davacıların Sallebo-
euf’taki
67
tek eczanenin sahibi olmaları dolayısıyla somut olayda dini
inançlara öncelik vermelerinin mümkün olmamasıdır. Mahkemeye
göre, davacıların profesyonel alan dışında dini inanışlarını açıklayabi-
lecekleri pek çok yol vardır.
68
Burada önemli bir nokta olarak hekimler, vicdani ret hakkını
kullanacakları hususunda hastaları bilinçlendirmelidir.
69
Nitekim
Hastanın Savunulması ve Gizlilik Hakkında Bildiri incelendiğinde,
hekimlere tanınan vicdani ret hakkının bu hususlara özgü olarak sı-
nırlandırıldığı görülmektedir. Bildirinin 4. maddesine göre,
“Acil bir
durum değilse, hekimlerin kendi kişisel değerleriyle veya mesleki yargılarıyla
çelişen herhangi bir prosedüre katılmaları gerekli tutulamaz. Böyle acil olma-
yan durumlarda, hekim hastaya hastanın isteklerini yerine getirmeyeceğini
açıklamalı ve gerekiyorsa, hastayı ba
şka bir hekime yönlendirmelidir
”
.
Son olarak, vicdani ret hakkının kullanılmasının nedeni hastanın
ırkı, etnik kökeni, cinsiyeti veya dini olmamalıdır.
70
Başka bir deyişle
63
Kure, s. 177.
64
Karar metni için bkz.
http://hudoc.echr.coe.int/eng#{“itemid”:[“001-104911”]},
(E.T. 17.03.2017).
65
R. R./Polonya Davası, Başvuru No. 27617/04, § 206.
66
Pichon ve Sajous/Fransa Davası, Başvuru No. 49853/99.
67
Salleboeuf, Fransa’da yer alan ve 14,8 km
2
’lik yüzölçümüne sahip olan bir yerle-
şim birimidir.
68
Karar metni için bkz.
http://hudoc.echr.coe.int/eng#{“appno”:[“49853/99”],”ite
mid”:[“001-22644”]}, (E.T. 17.03.2017).
69
Hood, s. 370.
70
Lo, s. 185.