131

Kamu Malı Niteliğinin Tespiti ve Kamu Mallarından Yararlanmanın Esasları

Bu geniş anlamı bakımından kamu malı kavramı, “kamu tüzel ki-

şilerinin sahip olduğu kamu hukukuna ya da özel hukuka tabi bütün

malları” ifade etmek üzere kullanılabilir.

Her ne kadar doktrinde ve içtihatlarda kamu malı kavramı zaman

zaman bu geniş anlamında kullanılmakta ise de günümüzde çeşitli mal

kategorilerinin, sahiplerinin niteliklerine ya da kullanıldıkları amacın

özelliklerine göre diğer malların genel rejiminden belli farklılıklar içe-

ren hukuki düzenlemelere tabi tutulmaları ihtiyacı vardır. Bu sebeple,

kamu malı kavramı bu geniş anlamıyla kullanıldığında çoğunlukla ih-

tiyaca cevap vermekte yetersiz kalmaktadır.

Özellikle toplum halinde yaşamanın bir sonucu olarak mutlaka

ortak kullanılması gereken mallar ile kamu hizmetlerinin sürdürülme-

si için gerekli olan malların hukuki rejimini diğer malların tâbi olduğu

özel hukuk rejiminden farklı bir şekilde ele alarak kamu hukuku için-

de değerlendirmek kamu mallarına özgü bir hukuki yaklaşımın doğ-

masına yol açmaktadır.

Bu bakımdan her ne kadar doktrinde farklı kavramlar önerilmiş ve

kullanılmış olsa da

“kamu malları” kavramı idarenin, kamu hizmet-

lerini yerine getirebilmek için sahip olduğu taşınır ve taşınmaz malları

ifade etmek üzere kullanılan kavramlar içerisinde en çok tercih edilen

kavramdır.

Türk mevzu hukuku kaynaklarında kamu malı tanımlanmış de-

ğildir. Fransa’da Medeni Kanun (code civil) değişikliği sırasında be-

nimsenmiş ve yargı organlarına da esin kaynağı olmuş bir tanıma göre

kamu malları kavramı dar anlamıyla ele alınarak, “kamu idare ve ku-

rumlarının gerek kamunun doğrudan kullanımına ayrılmış, gerekse

nitelikleri gereği veya hizmetin amacına uygun düzenlenmiş olmak

Kemal Gözler, İdare Hukuku, Cilt II, Ekin Bas. Yay. Dağ., Bursa, 2009, s. 819.

Aydın Gülan, “Kamu Malları”, İl Han Özay, Günışığında Yönetim İçinde, Filiz

Kitabevi, İstanbul, 2002, s. 584.

Doktrinde Kamu Malları kavramı yerine, “devlet malları”, “kamu hizmeti eşya-

sı”, “amme emlaki”, “idare malları”, gibi kavramlar da kullanılmaktadır. Bkz.

Aydın Gülan, Kamu Mallarından Yararlanma Usullerinin Tâbi olduğu Hukuki

Rejim, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 1999, s. 9-10.

Gözler, s. 815. Esasen pozitif hukuk metinlerimizde genellikle kamu malları kav-

ramı yerine bir malın aidiyetini gösteren “devletin hüküm ve tasarrufu altında”

ifadesi kullanılmaktadır. Bkz. Gülan “Kamu Malları”, s. 589.