131

Kamu Malı Niteliğinin Tespiti ve Kamu Mallarından Yararlanmanın Esasları

rarı ile) kamu malı olarak kamusal bir hizmetin görülmesine özgülen-

miş olmalarıdır. Kamu hizmetine tahsisli tüm binalar, yollar, köprüler,

meydanlar, istasyonlar, pazar yerleri, araç ve gereçler yapay kamu

mallarıdır.

Sahip olduğu nitelikler değişmeden bir başka yere nakledileme-

yen, yeri değiştirilemeyen kamu malları, “taşınmaz kamu malları”;

bunlar dışında kalan tüm kamu malları ise taşınır kamu mallarıdır.

Bu bakımdan kamu hizmetine tahsisi edilmiş binalar, meydanlar,

anıtlar, mezarlıklar taşınmaz kamu mallarına örnek olurken; idarenin

sahip olduğu araç ve gereçler, otomobiller taşınır kamu mallarının ör-

nekleridirler.

Devletin kamu malları üzerindeki hakkının niteliği konusunda

ise doktrinde farklı görüşler mevcuttur. Örneğin, klasik idare huku-

ku doktrininde idarenin kamu malları üzerinde sadece denetim ve

gözetim yetkisi olduğu ileri sürülmüştür. Bir diğer görüş ise idarenin

kamu malları üzerinde kamu hukuku kuralları ile sınırlandırılmış bir

tür özel mülkiyete sahip olduğu şeklindedir.

Kanaatimizce ikinci gö-

rüş daha isabetlidir. Çünkü kamu tüzel kişileri, kamu malları üzerinde

mülkiyet hakkının malike verdiği kullanma (usus), yararlanma (fruc-

tus) ve tasarrufta bulunma (abusus) yetkilerini özel hukukta olduğun-

dan daha farklı olarak belli ölçülerde kullanmaktadır. Kamu malları

üzerinde kamu tüzel kişilerinin sahip olduğu mülkiyete “kamu mül-

kiyeti”, “idare mülkiyeti” ya da “idare/kamu hukuku mülkiyeti” de-

Bu konuda Gözler farklı düşünmektedir. Yazara göre, Kamu hizmetine tahsis

edilmiş her taşınır mal kamu malı değildir. Çünkü bunların özel bir düzenlemeye

tabi kılınmış olmaları gerekir. Yazara göre örneğin, kamu hizmetine tahsis edil-

miş kamu tüzel kişisine ait olan otomobiller ve bürolarda kullanılan daktilo ve

bilgisayarlar kamu malı değildir. Yazar bu malların özel kişilerin kullandıkları

otomobillerden ve bilgisayarlardan farklı olmadığı çünkü özel bir şekilde düzen-

lenmedikleri görüşünü savunmaktadır. (bkz. Gözler Kemal; Kaplan Gürsel, İdare

Hukuku Dersleri, Ekin Bas. Yay. Dağ., Bursa, 2013, s. 687.)

Kanaatimizce bu görüş kamu malları genel teorisi bakımından isabetli değildir.

Çünkü öncelikle her ne kadar belli bir kişinin kullanımına verilmiş gibi görünse

de bu mallar bir kişiye değil makama tahsis edilmiş mallardır. Kişiler değişse de

mallar aynı şekilde kullanılmaya devam edilecektir. Ayrıca idarenin bir makamı

işgal eden kişinin kullanımına tahsis etmiş olduğu malların tahsis amacı kişisel

işlerin görülmesi değil bir kamu hizmetinin görülmesidir. Bu bakımdan bir kamu

tüzel kişisinin mülkiyetinde bulunan ve kamu hizmetine tahsis edilmiş bu malları

da kamunun taşınır mallarından saymak gereklidir.

Akyılmaz/Sezginer/Kaya, s. 578.