131

TBB Dergisi 2017 (131)

Kahan Onur ARSLAN

ve “taşınmaz kamu malları” olmak üzere iki gruba ayrılarak sınıf-

landırılmaktadırlar.

Buna göre, doğal nitelikleri gereği herkesin doğrudan doğruya or-

tak yararlanmasına açık olan, tarıma elverişli olmayan kayalar, tepeler,

dağlar; deniz, göl, nehir ve akarsu gibi genel sular; kıyılar, ormanlar,

doğal zenginlikler ve kaynaklar ile tarih, kültür ve tabiat varlıkları gibi

mallar

“sahipsiz mallar”

dır.

Halkın doğrudan doğruya kullanımına

sunulmuş olan yollar, köprüler, meydanlar, pazar yerleri, mezarlıklar

gibi mallar

“orta malları”

dır.

Kamu hizmetlerine, hizmetin parçasını

oluşturacak şekilde özgülenmiş olan mallar ise “

hizmet malları”

dır.

Hizmet mallarına örnek olarak, okul ve hastane binaları, adliye saray-

ları, stadyumlar, müzeler, karakollar örnek olarak gösterilebilir.

Bir devletin kara ülkesi üzerindeki ve kamu hizmetlerinin ifasına

tahsis edilmiş veya hizmetlerin ana araç ve gereçlerini oluşturan tüm

taşınır ve taşınmaz mallar,

“kara kamu malları”

nı;

deniz ve okyanus-

ta bunların bir parçası olmakla beraber uluslararası hukuk gereğince

devletin egemenlik yetkilerine dâhil edilmiş karasuları ile su malları

kategorisine dâhil edilmeyen körfez, koy, liman, fener, şamandıra ve

işaretlerden oluşan mallar “

deniz kamu malları”

nı, devletin ülkesi üze-

rinde yer alan atmosfer parçası ise

“hava kamu malı”

nı oluşturur.

Doğanın kendi düzeni içinde oluşan, oluşumunda insan müda-

halesi bulunmayan ve kendi doğal ortamında yer alan mallar, “doğal

kamu malları”dır. Doğal kamu mallarının kamu malı niteliğini kazan-

maları için idarenin alacağı bir tahsis kararına ihtiyaç yoktur. Bu mal-

lar nitelikleri gereği kamu hizmetine ve kamusal yarara özgülenmiş

bulunmaktadırlar. Denizler, göller, akarsular, nehirler ve benzeri mal-

lar doğal kamu mallarının örnekleridir.

“Yapay kamu malları” ise insan eliyle yapılmış veya üretilmiş ve

kamu hizmetine tahsis edilmiş mallardır. Anlaşılacağı üzere yapay

kamu mallarının en önemli özelliği bir idari işlemle/kararla (tahsis ka-

Sadık Kırbaş, Devlet Malları, Adım Yayıncılık, Ankara, 1988, s. 18-29.

Turan Yıldırım; Melikşah Yasin; Nur Karan ve diğerleri, İdare Hukuku, XII Levha

Yayıncılık, İstanbul, 2012, s. 493.

Gözübüyük/Tan, İdare Hukuku, s. 1081.

Zabunoğlu, s. 578.

Atay, s. 737-738.