61 / 405
60
Kamu Malı Niteliğinin Tespiti ve Kamu Mallarından Yararlanmanın Esasları
kamu malı kavramının geniş anlamı ile dar anlamı arasındaki farktan
kaynaklandığı söylenebilir.
İdarenin kimi malları sadece gelir sağlamaya yönelik iken kimi
malları kamu hizmetinin görülmesi amacını gerçekleştirmeye yöne-
liktir. Örneğin idarenin bir başkasına kiraya verdiği bir binaya sahip
olması birinci duruma örnek olurken, idarenin sahip olduğu ve sağlık
hizmeti vermek amacıyla kullandığı taşınmaz ikinci duruma örnektir.
Bu bakımdan öncelikle idarenin bu iki farklı türdeki malları arasında
bir ayrım yapılması gerekmektedir.
Fakat tam da bu noktada söz konusu ayrımın hangi kriterler çerçe-
vesinde yapılacağı problemi karşımıza çıkmaktadır.
Maalesef, ne Türk hukukunda ne de Türk hukukunda benimsenen
kamu malları teorisinin esin kaynağı olan Fransız hukukunda hiçbir
kanunda bu sorunu çözümleyebilecek kriterlere yer verilmemiştir. Bu
sebeple, kamunun özel malları ile kamusal mallar ayrımı bugün de
güncel bir sorun olma özelliği göstermeye devam etmektedir.
Bu sorunun çözümünde kullanılan hâkim görüşe göre, bir kamu
tüzel kişisine ait ve fakat kanunla niteliği belirlenmemiş bir malın ka-
musal mal olup olmadığı ikili bir kritere göre tespit edilmektedir. Buna
göre ya kamunun doğrudan yararlanmasına ya da bir kamu hizmeti-
ne, o hizmet için yapılan özel bir düzenleme ile tahsis edilmiş mallar,
kamu malları arasına girerler. Bunların dışında kalan ve fakat kamuya
ait olan mallar ise kamunun özel mallarıdır.
13
A. Kamunun Özel Malları
Devlet veya bir kamu tüzel kişisinin yani kısaca kamunun mül-
kiyetinde bulunan fakat kamu hizmetinin yürütülmesine doğrudan
doğruya etkisi olmayan mallara
kamunun özel malları
denir. Bu mallar
sağladıkları gelir ile dolaylı olarak kamu hizmetlerinin yürütülmesine
katkı sağlarlar. Bir başka ifadeyle bu tür mallar kamu yararına ya da
kamunun kullanımına tahsis edilmiş değildir. Ayrıca bu tür malların
kamu yararından çok gelir getirme amacını taşıdıkları da söylenebi-
13
Gülan, “Kamu Malları”, s. 591.