dergi 132

148

Hakkında Ödemeden Men Kararı Verilen Çek İcra Takibine Konu Edilebilir Mi?

I. Sorun

Pek de uzak sayılamayacak bir zamandan beri Yargıtay 12. Hukuk

Dairesi hamilin rızası hilafına elinden çıktığı iddiasıyla çekin iptali ta-

lebini ileri sürdüğü yargılama kapsamında muhatap bankaya yönelik

ödemeden men kararı alması ardından çeki fiilen elinde bulunduranın

ibraz süresi içinde bankaya başvurup bankanın “mahkemece verilen

ödemeden men kararı nedeniyle çek bedelinin ödenemeyeceği” be-

yanıyla karşılaşması üzerine düzenleyen ve diğer müracaat borçlula-

rı aleyhine icra takibi yapmak suretiyle çek bedelini tahsil etmesinin

mümkün olduğunu içtihat etmektedir. Yargıtay 12. HD’nin bu içtihat-

ta bulunurken varlığını ileri sürdüğü prensip şudur: Çekin zıyaı ge-

rekçesiyle açılan -uygulamadaki adıyla- “iptal davası”ndaki

ödeme-

den men kararı hasımsız olarak verildiği için davaya taraf olmayan iyi

niyetli üçüncü kişiyi (çek hamilini) bağlamaz.

Yargıtay 12. HD’nin söz konusu içtihadının nasıl bir sonuca se-

bebiyet verdiği açıktır: Çeki elinde bulunduran çek karşılığı banka-

da mevcut olmasına rağmen ödemeden men kararı nedeniyle çekin

ödenmesini sağlayamayınca icra takibi başlatmak suretiyle bedeli tah-

sil cihetine gitmekte, böylelikle çekte borç altına giren kişiler (ciran-

ta, avalist ve düzenleyen) çek bedeli yanında artık bir de icra takip

Kıymetli evrakın (bu bağlamda çekin) “iptal”i aslında -aşağıda ayrıca belirtileceği

üzere- çekişmesiz yargıya tâbi bir iştir; o nedenle bu talebin konu olduğu yargı-

lamanın bir “dava”, dolayısıyla bu yargılamanın “iptal davası” olarak nitelendi-

rilmesi aslında teknik kullanım itibariyle uygun görülmeyebilir. Bununla birlikte

anılan yargılama, uygulama yanında öğretide de sıklıkla “iptal davası” olarak

adlandırılmaktadır. Örnek olarak bkz. Hayri Domaniç, Kıymetli Evrak Hukuku,

İstanbul 1975, s. 59; Fırat Öztan, Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Bası, Ankara 1997,

s. 269 vd.; A. Hulusi Gürbüz, Ticari Senetlerin İptali Davaları ve Ticari Senetlere

Özgü Sorunlar, İstanbul 1984, s. 774 vd.; Ali Bozer/Celal Göle, Kıymetli Evrak

Hukuku, 6. Bası, Ankara 2017, s. 44-45; Hüseyin Ülgen/Mehmet Helvacı/Abuzer

Kendigelen/Arslan Kaya, Kıymetli Evrak Hukuku, 10. Bası, İstanbul 2015, s. 52

vd.; Hasan Pulaşlı, Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, 5. Baskı, İstanbul 2017,

s. 109. Bu makalede geçen “iptal davası” terimi de öğreti ve uygulamadaki bu

yaygın kullanım ışığında anlamlandırılmalıdır.

Örnek olarak bkz. Yarg. 12. HD’nin 17.11.2014 tarih ve 20532/27504 sayılı kararı

(karar metni için bkz.

; düzenleyenin sadece çek tazmina-

tından sorumlu olmayacağı, ancak icra takibinin diğer talepler yönünden devam

edeceğini belirtmekle sonuç itibariyle aynı yönde bkz. Yarg. 12. HD’nin 25.06.2014

tarih ve 15130/18567 sayılı kararı (karar metni için bkz.