dergi 132

154

Hakkında Ödemeden Men Kararı Verilen Çek İcra Takibine Konu Edilebilir Mi?

borçlularına karşı” başvurma hakkını elde eder. Esasen tıpkı poliçe

gibi çek de hukuki niteliği itibariyle nitelikli havale

olduğundan dü-

zenleyen dâhil çek üzerinde taahhüdü yer alan herkes sadece “baş-

vuru borçlusu” konumundadır. Dolayısıyla bir başvuru borçlusunun

borcunun doğabilmesi için öncelikle çekin ödenmemesi ve bu ödeme-

me olgusunun süresi içinde, yasada öngörülen yöntemlerden biri ile

tespit olunması şarttır.

Her ne kadar TK m. 808’de hamilin başvurma hakkının doğması

için “çekin ödenmemiş olduğu”nun tespiti gerektiğinden söz edilmek-

teyse de her ödememe olgusu başvurma hakkının doğumunu sağ-

lamaz. Bu bağlamda başvurma hakkının doğumunu sağlayan temel

neden çekin “karşılıksız” kalmasıdır.

Doğal olarak bu hâlde artık de-

ğerlendirme konusu edilmek gereken çekin karşılıksız kalmasından ne

anlaşılacağıdır.

Kuşkusuz karşılıksızlığının en tipik hâli çek bedelini karşılayacak

paranın düzenleyenin muhatap bankadaki çekle işleyen hesabında bu-

lunmamasıdır. Ancak çek hamili bunun dışında başkaca nedenlerle de

çekin bedelini tahsil edemeyebilir. Örneğin çekle işleyen hesap üze-

rinde haciz veya rehin bulunması, muhatap bankanın hataen ya da

bilinçli şekilde çeki ödemeden kaçınması ve -incelemekte olduğumuz

sorun olarak- mahkemece verilen ödemeden men kararı nedeniyle çe-

kin ödenmemesi hâllerinin hepsinde hamil çek bedelini tahsil edeme-

miş olacaktır. Bu durumda söz konusu hâllerin hangisinde başvuru

hakkının doğabileceği sorusuna yanıt aramak gerekir.

Biraz önce belirtildiği üzere düzenleyen, ciranta ve avalistlerden

oluşan çek borçlularının tamamı çekte müracaat borçlusudur. Düzen-

leyen çeki keşide etmekle esas itibariyle çeki verdiği lehdar ve sonraki

hamillere karşı çek bedelini ibraz süresi içinde muhatap bankadaki he-

Bkz. Öztan, a.g.e., s. 1029; Reisoğlu, a.g.e., s. 37; Abuzer Kendigelen, Çek Hukuku,

4. Bası, İstanbul 2007, s. 35.

Oysa bonoda durum farklıdır. Bono düzenleyenin “ödeme vaadi”ni içerdiğinden

süresinde ibraz edilmemiş ve protesto ile ödememe durumu tespit ettirilmemiş

olsa bile zamanaşımı süresi içinde bono bedelinin “düzenleyen”den talep edilme-

si mümkündür.

Birçokları yerine bkz. Kendigelen, a.g.e., s. 282.