dergi 132

152

Hakkında Ödemeden Men Kararı Verilen Çek İcra Takibine Konu Edilebilir Mi?

de bulunduğu kişinin bilinmesi olasılığına yönelik prosedür bakımın-

dan da “ödemeden men” yargılamasında davalı taraf gösterilmesini

gerekli görmemiştir. Başka bir deyişle TK m. 757, senedin kimin elinde

olduğunun bilindiği veya bilinmediği olasılıklarının her ikisi bakımın-

dan da uygulama alanı bulacak ortak bir hüküm olarak düzenlenmiş,

böylece hangi olasılık yönünden olursa olsun ödemeden men yargıla-

masında davalı taraf gösterilmesi zorunlu kılınmamıştır.

TK’da poliçenin/çekin iptali için belirlenen bu yasal düzenle-

me karşısında yanıtı aranmak gereken soru şudur: Yargıtay’ın mahke-

mece verilen ödemeden men kararının davanın tarafı olmayan senedi

elinde bulunduranı bağlamayacağı, dolayısıyla anılan karara rağmen

senedi elinde tutan hamilin bu çek ile başvuru (müracaat) borçlularına

talep ileri sürmesine (bu çerçevede icra takibi başlatmasına) hukuk-

sal bir engel olmadığı yönündeki yukarıda yer verilen içtihadı dikkate

alındığında TK m. 757’de düzenlenen “ödeme yasağı” hiçbir sonucu

olmayan bir kurum, dolayısıyla söz konusu hüküm kanun koyucunun

aslında “abesle iştigal”inden başka bir anlam taşımayan bir düzenle-

me midir? Kuşkusuz bu soruya verilecek yanıt “hayır!”dır. Başka bir

şekilde soruyu şöyle de dillendirebiliriz: TK m. 757’de düzenlenen

eden Hanife Öztürk Dirikkan, Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali, Ankara 1990, s.

40; Vural Seven, “Kıymetli Evrakın Zıyaı Hâlinde Uygulanabilecek Önleyici Ted-

birler”,

İzmir Barosu Dergisi,

1996/4, s. 10; terim olarak dahi aralarında herhangi

bir ayrım yapmaksızın “ödemeden men kararı” yerine “ihtiyati tedbir kararı” ifa-

desi kullanarak ödemeden men kararını ihtiyati tedbir olarak nitelendiren Seza

Reisoğlu, Çek Hukuku, Ankara 2011, s. 270 vd.. Bu son yazar eserinde ayrıca,

“[Uygulamada] Mahkemelerin genel olarak ödememe şeklinde verdikleri ihti-

yati tedbir kararı yasaya aykırıdır. İhtiyati tedbir kararında, sadece aleyhine ted-

bir istenen kişinin çeki ibraz etmesi hâlinde ödenmemesi açıkça yer almalıdır.”

şeklinde bir açıklamaya yer vermektedir. Bu ifade birkaç yönden isabetsizdir.

Bir kere yazar, mahkemelerin genel olarak ödememe şeklinde verdikleri kararın

yasaya aykırılığından (ki yazar “hangi yasa”ya aykırı olduğunu göstermemek-

tedir) söz etmekteyse de tam aksine mahkemece verilen ödemeden men kararı

TK m. 757/1’e, yani doğrudan yasaya dayanmaktadır. İkincisi teknik manada

iptal talebinin (iptal davasının) söz konusu olduğu olasılıkta (yani çekin elinden

rıza dışında çıktığı iddiasındaki kişinin çekin kimin elinde olduğunu bilmediği

durumda) mahkemeye herhangi bir kişi ismi zikrederek bu kişiye ödeme yapıl-

masına engel olunmasını talep etmesi mantıken mümkün değildir. Kaldı ki yu-

karıda ayrıntısıyla izah olunduğu üzere TK m. 757/1, çeki rızası dışında elinden

çıkartan kişinin çeki eline geçireni bilmesi olasılığında dahi uygulanacak ortak

bir hükümdür.