297 / 417
296
Uluslararası Antlaşmaların Yargısal Denetimi Bağlamında KKTC Anayasa Mahkemesinin ...
gulamada Dışişleri Bakanlığı’nca hazırlanan uygun bulma yasa tasa-
rısının Bakanlar Kurulu’nun değerlendirmesine bağlı olarak Meclis’e
sunulup sunulmamasına karar verildiği görülmektedir. Diğer bir
ifadeyle, önceden imzalanmış bir antlaşmanın mutlaka Hükümetçe
TBMM’ne sunulması zorunluluğu yoktur.
19
Anayasa’nın 90. maddesinin 1. fıkrası antlaşmaların onaylanma-
sından önce Meclis tarafından uygun bulma yasasının çıkarılmasını
bir ilke olarak ortaya koymuşsa da, aynı maddenin 2. ve 3. fıkralarında
yer alan istisnalar birçok uluslararası antlaşmanın yürürlüğe girme-
si sürecinde Meclis’in devre dışı bırakılması sonucunu doğurmuştur.
Daha açık bir ifade ile 90. maddenin 3. fıkrası ile 244 sayılı Yasa’nın
ilgili hükümleri birlikte okunduğunda, Bakanlar Kurulu’na genel veya
özel nitelikli bir yasa ile bir yetki verilmiş ve buna dayanarak bir ant-
laşma yapılmış ise, bu tür antlaşmaların ekonomik, ticari, teknik veya
idari nitelikte olup olmadığına bakılması gerekecektir. Eğer bu nite-
liklere sahip bir antlaşma söz konusu ise, Yasama organı tarafından
uygun bulma yasası çıkarılmasının önüne geçilmiş olmaktadır. Başka
bir ifadeyle, konusu, ticari, teknik veya idari nitelikte olan antlaşmalar
süresi bir yılı aşsa bile, bunlar hakkında onaylama ve katılmayı uy-
gun bulmak üzere “yasa” yapılması zorunluluğu yoktur. Ekonomik
veya ticari nitelikte olmayan, özel kişilerin haklarını ilgilendirmeyen
ve Türk yasalarına değişiklik getirmeyenlerin yayınlanması zorunlu
olmadığı gibi, bunlarla ilgili kararnamelerin de yayınlanması zorunlu
değildir.
20
Bu düzenlemede Anayasa’ya aykırı bir durum olmamakla birlikte,
bir başka sorun bulunmaktadır. Özellikle, tek partili iktidarların ege-
men olduğu dönemlerde, Parlamento çıkaracağı yetki yasaları ile pek
çok ikili veya çok taraflı antlaşmaların yapılması yetkisini Bakanlar
Kurulu’na verebilir. Bu durumda, Bakanlar Kurulu Türkiye’nin ulusal
çıkarlarını veya güvenliğini ilgilendiren antlaşmaları bir kararname ile
yürürlüğe koyabilir. Bu antlaşmalardan idari ve teknik nitelikte olan-
ların Resmi Gazete’de yayımlanmasına bile gerek yoktur.
21
19
Pazarcı, s.179.
20
244 sayılı Kanun, m.2/4 ve m.3/3(1), Kemal Başlar, “Uluslararası Antlaşmaların
Onaylanması ve Anayasal Denetimi Üzerine”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlera-
rası Hukuk Bülteni: Prof. Dr. Sevin Toluner’e Armağan, 24/1-2, 2004, s.5.
21
Başlar, s.7.