164 / 705
163
TBB Dergisi 2018 (134)
Fatma Didem SEVGİLİ GENÇAY
kişisi sayıldıklarına göre,
33
kamu tüzel kişisi kabul edilen şirketlerin
üzerinde kurucu ya da pay sahibi yerel yönetimin %50 paydan kay-
naklı bir “ağırlığı” olacağı da kesindir. Son olarak yazar, bu şirketlerin
bir takım kamu gücü ayrıcalık ve yükümlülükleri ile donatıldıklarını
ifade etmektedir, ancak hangi ayrıcalık ve yükümlülükler olduğu lis-
telenmemiştir.
b.
Yeni arayışlar
Bazı kurumlarla ilgili olarak kamu tüzel kişisi mi yoksa özel hu-
kuk tüzel kişisi mi oldukları hususunda tereddüt yaşandığında, yargı
organları ya da doktrin farklı nitelemelere gidebilmektedir. Gerçek-
ten de örneğin Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Ordu Yardımlaşma
Kurumu’nun (OYAK) “
karma nitelikli kamu tüzel kişisi
” olduğu sonucu-
na ulaşmıştır.
34
Ancak Zabunoğlu’nun söylediği gibi “
karma nitelikli
kamu tüzel kişisi (ya da karma nitelikli özel hukuk kişisi) anlaşılabilir tüzel
kişilik türleri değildir
”.
35
Uyuşmazlık Mahkemesi ise Adalet Teşkilâtını
Güçlendirme Vakfı için “
kamu tüzel kişiliğine yaklaşan yeni bir müessese
”
nitelemesi yapmıştır
36
ki bu niteleme de anlaşılır değildir. Aslında yar-
gı organlarının bu tarz arayışları, kendilerini ilerde bağlayıcı niteleme
yapmamak için niteleme yaparmış gibi davranma eğilimi olarak görü-
lebilir. Ancak aynı karmaşık nitelendirme çabalarını aşağıda açıklan-
dığı üzere doktrinde de görebiliyoruz.
Ali Ulusoy kendisine: “
bir tüzel kişinin aynı zamanda hem kamu tüzel
kişiliğine hem de özel hukuk tüzel kişiliğine sahip olması mümkün müdür?
”
şeklinde bir soru sormakta ve cevap olarak da, “
normalde özel hukuk tü-
zel kişisi konum ve statüsünde olan bir tüzel kişinin aynı zamanda kamu tüzel
33
Kemal Gözler, a.g.e. (Dersleri), s. 251: “ (...) söz konusu şirketlerin kamu kurumu
olabilmesi için bunların sermayesinin tamamının veya en az yüzde ellisinin bir
kamu tüzel kişisine (yani bir il özel idaresine veya bir belediyeye) ait olması gere-
kir. Aksi takdirde ortada kamu tüzel kişisinin ortak olduğu bir şirketten başka bir
şey yoktur”.
34
Kemal Gözler, a.g.e., C. 1, s.176; Yahya Kazım Zabunoğlu, a.g.e., s.137. Begüm
İsbir, OYAK’ın a tipik kamu tüzel kişisi olduğunu düşünmektedir (Begüm İsbir,
a.g.e., s.570).
35
Yahya Kazım Zabunoğlu, age, s.137.
36
Kemal Gözler, a.g.e. C. 1, , s. 177. Uyuşmazlık mahkemesi, Gerkonsan’ı da “kamu
kurumu niteliği ağır basan anonim şirket” olarak nitelendirmiştir (Kahraman Berk,
“Türkiye Futbol Federasyonunun Türk İdare Teşkilatı İçindeki Yeri”,
İÜHFM
,
C.LXIV, S.2,2006, ss.3-24). Bu nitelendirme de aynı karmaşıklığı taşımaktadır.