134

173

TBB Dergisi 2018 (134)

Fatma Didem SEVGİLİ GENÇAY

ait olmakla bu şirketlerin politika ve stratejileri belediye yönetimince

biçimlendirilmekte ve böylece bu şirketler “bağlı kuruluş” kapsamına

girmektelerdir.

Ayrıca 6772 sayılı Kanun’un 1’inci maddesi gereği ve

Yargıtay içtihatları uyarınca Kanun kapsamına sadece kamu tüzel ki-

şileri değil, özel hukuk tüzel kişileri de girmektedir. Hatırlatmak iste-

riz ki Kamu İktisadi Teşebbüsleri de şirket şeklinde kurulabilmekte ve

özel hukuk hükümlerine tâbi olmakla birlikte, 6772 sayılı Kanun’un

kapsamına da girmektedir. Yerel yönetimler tarafından kurulan ve

sermayelerinin tamamı veya çoğunluğu belediyelere ait olan ve genel

olarak “Belediye İktisadi Teşebbüsü (BİT)” denilen

bu şirketlerin de

“şirket” olarak kurulmuş olmaları ve özel hukuk tüzel kişiliğine sa-

hip olmaları söz konusu kanun kapsamına girmelerine engel teşkil

etmez.

Görüldüğü üzere belediye şirketlerinin kamu tüzel kişisi oldukla-

rını söylemek kadar, “herhangi” birer şirket olduklarını söylemek de

zordur. Denilebilir ki bunlar, “

mahalli müşterek nitelikteki kamu yararına

yönelik çalışmaların bir kurumsal yapı yoluyla gerçekleştirildiği özel kurumsal

varlıklardır

”.

Söz konusu belediye şirketleri, yukarıda belirtildiği üzere, her

ne kadar özel hukuk tüzel kişileri olsalar da, klasik birer ticari şirket

değillerdir. Özel hukuk hükümlerine göre kurulmuş ve işletiliyor ve

kamu kurumlarına sağlanan hiçbir ayrıcalıktan yararlanmıyor olma-

ları, re’sen icra yetkisine sahip bulunmamaları, cebri icra hükümle-

rinden muaf olmaları, zorunlu aidat alma yetkilerinin bulunmaması,

zorunlu üyelik usulünden yararlanma durumlarının bulunmaması,

kendilerine vergi muafiyeti tanınmaması, yöneticilerinin cezai sorum-

lulukları bakımından “memur” gibi yargılanma imkanının bulunma-

ması, Yönetim Kurulunda yer alan başkan ve üyelerinin görevlerinin

kanun tarafından verilmemesi, SGK tarafından, ortaklıkları sebebiyle

herhangi bir indirimden yararlandırılmamaları, diğer sermaye şirket-

leri ile eşit koşullarda ihalelere iştirak etmekte olmaları, 5018 sayılı

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamında ve bu kanun

ekli cetvellerinde yer almamaları gibi hususlar bu şirketlerin özel hu-

Kemal Gözler, a.g.e., (Dersleri), s. 251.

Kemal Gözler, a.g.e., C. 1, s.593; Turgut Tan, Ekonomik Kamu Hukuku Dersleri,

Ankara, 2010, s. 166.

Yüksel Demirkaya, a.g.m.