134

229 / 705

228 Vergi Affından Yararlanan Mükellef için Mütalaa Geri Alınabilir mi?
şekillendiği, 1980’lı yıllar sonrasında ise daha önceki yıllara nazaran
farklı esas ve ilkeler edindiği ifade edilmektedir.31
Son yıllarda çıkartılan kanunlarda vergi affı kavramı yerine ter-
minolojik olarak “Bazı Kamu Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması”
ifadesi kanun koyucu tarafından tercih edilmektedir. Bunun yanında
“matrah artırımı”, “vergi barışı”, “varlık barışı” gibi kavramların kul-
lanıldığı da bilinmektedir. 32 Vergi affı olan bu kanunlarda bazı şartlar
altında, kapsama göre vergi aslı, vergi cezası, gecikme faizi, gecikme
zammını kısmen veya tamamen ortadan kaldıran ve/veya bunlara
ödeme kolaylığı sağlayan ya da daha hafif mali yükümlülükler içeren
düzenlemelerde bulunulmuştur. Diğer taraftan vergi borcu ve cezaları
dışında, sosyal güvenlik destek primi, trafik cezası, öğrenim kredisi
gibi kamu alacakları odaklı olarak af kapsamında çeşitlendirmelerin
yapıldığı da görülebilmektedir.
Vergi aflarının kronolojisi değerlendirildiğinde, özellikle kriz dö-
nemlerinde olmak üzere, kamu harcamaları finansmanının hızlı bir
şekilde sağlanması, tahsil edilemeyen vergi alacaklarının bir kısmının
tahsil edilmesi, ekonominin canlandırılması, kayıt dışı bazı unsurların
kayda alınması gibi mali amaçlar taşındığı görülebilmektedir. Ayrı-
ca siyasi amaçlarla ya da vergi idaresini rahatlatacak teknik ve idari
nedenlerle af kurumuna başvurulduğu ifade edilebilmektedir.33 Diğer
taraftan teori olarak vergi aflarına daha geniş yelpazeli gerekçeler de
üretilebilmektedir.34 Af kanunlarında bu gerekçelere işaret edilmekte-
dir. Bu doğrultuda ülkemizde uygulanan her bir vergi affında, o tarih-
te duyulan ihtiyaca göre vergi affının gerekçesi şekillenmiştir. Özellik-
le son yıllarda çıkartılan kanunlarda, ekonomik saiklere ilave olarak
ihtilafların sulh yoluyla çözümlenmesi, uyuşmazlıkların hızlı bir şekil-
de çözümü, mükelleflerin işlerini toparlaması gibi sebeplerin vergi af
kanunlarının genel gerekçelerinde yer alışı dikkat çekicidir.35
31 Edizdoğan-Gümüş, s.113.
32 Örneğin 2003 tarihli 4811 sayılı Vergi Barışı Kanunu, 2008 tarihli 5811 sayılı Bazı
Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun gibi.
33 Edizdoğan-Gümüş, s.102.
34 Bkz. Taşkın, s.125-127.
35 Örneğin 6736 sayılı Kanun’un genel gerekçesi için bkz. .
tr/d26/2/2-1310.pdf. (18.12.2017).