134

229

TBB Dergisi 2018 (134)

Ercan SARICAOĞLU

Vergi hukukunu ilgilendiren af müessesi iki açıdan ele alınmalıdır.

Öncelikle, ceza hukuku boyutuyla çıkartılan genel ve özel nitelikteki

afların, “vergi suç ve cezalarını” etkileyen yönü değerlendirilmelidir.

İkinci ve esas olarak vergi hukukunda af içerisinde değerlendirilme-

si gereken burada doğan ihtiyacın karşılanmasına özgülenmiş afların

kapsam ve uygulaması olmalıdır.

Vergi suç ve cezalarını etkileyen aflar teori olarak genel ve özel af

şeklinde oluşmalıdır. Türkiye’ de genel olarak genel af biçiminde çıkar-

tılan kanunlarda, vergi suç ve cezaları yer almıştır.

1960 tarihindeki

113 sayılı Af Kanunu, 1963 tarihindeki 213 sayılı Bazı Suç ve Cezaların

Affı Hakkında Kanun, 1966 tarihindeki 780 sayılı Bazı Suç ve Cezala-

rın Affı Hakkındaki Kanun, 1974 tarihindeki 1803 sayılı Cumhuriyetin

50. Yılı Nedeniyle Bazı Suç ve Cezaların Affı Hakkında Kanun, ceza

kanunlarında yer alan suç ve cezaları affetme amacıyla ortaya çıkan

kanunlardır. Diğer taraftan çıkartılan bu kanunların kapsamına vergi

suç ve cezaları da dâhil edilmiştir. Ayrıca 113 sayılı Af Kanunu dışın-

daki diğer af kanunlarında “vergi cezası” olarak ifade edilen idari ni-

telikteki cezalar da af kapsamındadır. Bu af kanunları, nitelik itibariyle

Anayasa m.87’de yer alan genel af özelliklerini ihtiva etmektedir.

Diğer taraftan Anayasa m.87 anlamında çıkartılan bazı af kanun-

larında, vergi suç ve cezaları kapsam dışında tutulmuştur. Örneğin

kamuoyunda “Rahşan Affı” olarak bilinen 1999 tarihli 4616 sayılı

Kanun’da vergi suç ve cezaları affedilmemiştir.

Vergi affı olarak nitelenen ve temelinde mali amaç taşıyan “vergi

hukukunda af” düzenlemeleri bu kanunlardan farklıdır. 2017 yılına

kadar 34 adet vergi affı içeren kanun çıkartılmıştır. Bu af kanunları

vergi aslı, vergi cezası, gecikme faizi, gecikme zammı veya diğer kamu

alacaklarını konu edinen, bu konularda kolaylık ve avantajlar içeren

düzenlemelerdir. Ayrıca bunların arasında “varlık barışı” muhtevası

taşıyan düzenlemelerde bulunmaktadır.

Ancak bu hükümlere ilave olarak 1983 tarihindeki 2801 sayılı Bazı

Kamu Alacaklarının Özel Uzlaşma Yoluyla Tahsili Hakkında Kanun

Onur Özcan, Vergi Suçları, Ankara 2015, s.409.

Bkz. Özcan, s.408.