134

249

TBB Dergisi 2018 (134)

Ercan SARICAOĞLU

Ceza yargılamasında muhakeme koşulunun yokluğu cezalandırmaya

engel olmaktadır. Bu halde ceza yargılamasında var olan şikâyet, ya-

zılı başvuru, talep, izin gibi şart ve engellerin bulunmaması halinde,

işlenmiş olduğu iddia edilen bir suça rağmen ceza muhakemesi yapı-

lamamakta veya yargılama sonunda sanığa ceza verilememektedir.

VUK, m.367’de yer alan mütalaa da bir muhakeme koşuludur. Bu-

rada vergi affından yararlanmaya bağlı olarak belli şartlar altında vergi

idaresinin aktif bir irade göstermesi ve bu yolla ceza yargılamasındaki

muhakeme koşulunun ortadan kaldırılması tartışılmaktadır. Şüphesiz

idare tarafından böyle bir iradenin kullanılabilmesi için kanuni bir dü-

zenlemeye ihtiyaç bulunduğu ileri sürülebilir. Ancak dikkat çekmek

gerekir ki buna engel olabilecek herhangi bir kanuni düzenleme de

bulunmamaktadır. Bu halde muhakeme şartı olan mütalaanın yapısı

itibariyle böyle bir uygulamaya elverişli olup olmadığı ele alınmalıdır.

Ünver ve Hakeri, mütalaa kurumunu bir başka muhakeme şartı

olan yazılı başvuru şartına benzeterek, şikâyet kurumuyla kıyas yap-

mak suretiyle kamu yararı olmadığı hallerde bu gerekçeyle hüküm

kesinleşinceye kadar geri alınabileceğine işaret etmektedir.

Diğer ta-

raftan Özcan ve Bayar mütalaanın geri alınamayacağını ifade eder.

Mütalaa, diğer muhakeme koşullarına benzetilebilir. Bu yolla kı-

yas yaparak benzer sonuçlara odaklanılabilir. Bu konuda özellikle “ya-

zılı başvuru” kurumun geçirdiği evrim dikkat çekicidir.

Sermaye Piyasası Kanunu (m. 115) ile Bankacılık Kanunu (m.

162), hukuki niteliği ceza muhakemesi şartı olan bir yazılı başvuru

şartı öngörmüştür. Bu ceza muhakemesi şartına göre, Sermaye Piya-

sası Kanunu m.115’de yazılı suçlardan dolayı soruşturma yapılması,

Sermaye Piyasası Kurulunun yazılı başvurusuna, Bankacılık Kanunu

m.162 uyarınca da, Bankacılık Kanunu’nda belirtilen suçlara ilişkin

soruşturma ve kovuşturma yapılması, Kurum veya Fon’un Cumhu-

riyet Başsavcılığı’na yazılı başvuruda bulunmasına bağlıdır. Böyle bir

düzenlemeyle muhakeme yapılabilmesinin, başvuru koşuluna bağlı

Yenisey-Nuhoğlu, s.577.

Ünver-Hakeri, s.101.

Özcan, s.505; İbrahim Nihat Bayar, Vergi Kaçakçılığı (Suç Teorisi-Ceza Teorisi ve

Muhakeme Hukuku Açısından Bir İnceleme), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilim-

ler Enstitüsü, Ankara 2010, s.220.