134

316

İstinaf İncelemesi Sonucunda Verilebilecek Kararlar

temyiz denetiminden ayıran en önemli özellik, sadece hukukî incele-

menin değil, aynı zamanda maddi incelemenin de yapılmasıdır.

Bir

diğer deyişle, istinaf kanun yolu ilk derece mahkemesinin nihaî ka-

rarlarına karşı başvurulan, maddi ve hukukî denetimin yapıldığı bir

kanun yoludur.

Öte yandan istinafın kelime anlamı “

yeniden başlama

” olsa da ya-

pılacak olan inceleme ve tahkikat ilk derece mahkemesine kıyasen

birçok yönü ile yeni ve bağımsız bir yargılama olmayacaktır. Zira is-

Ülkemizde istinaf mahkemelerinin fiilen uygulamaya başlamasından önce mev-

cut olan iki dereceli yargılama sistemi içerisinde ilk derece mahkemesi kararla-

rının hem hukuka uygunluğunu hem de olaylara uygunluğunu Yargıtay denet-

lemekte idi. Oysa ilk derece mahkemesinin verdiği kararlar istinaf mahkemeleri

tarafından ispat ve hukuka uygunluk yönlerinden ve Yargıtay tarafından ise sa-

dece hukuka uygunluk yönünden incelenmelidir. Yargıtay, bir içtihat mahkemesi

olarak görevini sürdürebilmelidir. Nitekim Yargıtay ilk derece mahkemeleri ile

kendi arasında süzgeç görevini yapacak bir ara mahkemesi bulunmadığından her

iki görevi, yani hem içtihat yaratmak hem de istinafı yürütmek durumunda kal-

mıştır (Özekes, Pekcanıtez Usûl, s. 2202-2203). Ayrıca bkz. Muhammet Özekes,

“Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler Çerçevesinde

Kanun Yolu İncelemesi-Özellikle İstinaf”,

Legal Hukuk Dergisi

, Yıl:2, S:23, 2004, s.

3109; Türkiye Cumhuriyeti’nde İstinaf Mahkemelerinin Kuruluşunun Desteklen-

mesi Projesi, Hukuk Muhakemesinde İstinaf El Kitabı, Ankara 2007, s. 5-6. Ayrıca

istinaf ile birlikte Yargıtay içtihat oluşturma ve hukukî denetim yapma görevini

tam olarak yerine getirebilecektir. Bugün Yargıtay’ın kabul edilebilir olanın üs-

tünde bir iş yükü ile karşı karşıya olması istenen sonucu sağlamamaktadır (Mu-

hammet Özekes, 100 soruda Medenî Usûl Hukukunda Yeni Kanun Yolu Sistemi

İstinaf ve Temyiz, 3. Bası, Ankara 2016, s. 50). Konuya ilişkin olarak doktrinde

Bilge, “Yargıtay’ın işlerinin azaltmanın başka yolları da bulunduğu muhakkaktır.

Fakat derhal belirtelim ki; Üst mahkemeler (istinaf mahkemeleri) kurulmasının

sebebi, sırf Yargıtay’ın işlerini azaltmak değildir. Böyle bir azalma sonuç olarak

kendiliğinden meydana gelmektedir ve bu sonuç adaletin tecellisi için küçümsen-

meyecek bir fayda sağladığı için, istinafın kurulmasından doğacak diğer faydalar

arasında bu cihete de, öneminden ötürü işaret olunmaktadır” şeklinde bir ifade

kullanmıştır (Bilge, s. 78). Doktrinde Pekcanıtez de, yargı hızlandırmak isteniyor-

sa, bunun için istinaf mahkemelerinin kurulması değil, öncelikle yargının gecik-

mesine neden olan diğer sebeplerin kaldırılması gerektiğini, bunun yanında eğer

istinaf mahkemeleri kurulmazsa gelecekte yargının daha da hızlı işlemeyeceğini

belirtmiştir (Pekcanıtez, s. 222).

Tolga Akkaya, Medenî Usûl Hukukunda İstinaf, Ankara 2009; s. 62; Ejder Yılmaz,

Hukuk Muhakemeleri Şerhi, Ankara 2013, s. 1478; Deniz Meraklı-Yayla, Medenî

Usûl Hukuku’nda İstinaf Kanun Yolunda Yeniden Tahkikat Yapılması, Ankara

2014, s. 19; Özgür Memişoğlu, “Hukuk Yargılamasında İstinafa Başvuru Usûlü

ve İstinafta Yeni Vakıa ve Delillere Dayanılması”,

Legal Hukuk Dergisi

, C:10, S:113,

Yıl:2012, s.78; Mert Namlı, “İş Uyuşmazlıkları ve İstinaf”,

Sicil

, Sayı:36, Yıl:2016,

s. 121; Murat Özgür Çiftçi, Medeni Yargılama Hukukunda İstinaf, Ankara 2016, s.

10 vd.