134

320

İstinaf İncelemesi Sonucunda Verilebilecek Kararlar

vurusu haklı bulunmazsa,

“...istinaf başvurusunun reddine...”

karar

verilir (HMK md. 353/1-b). Bu ilk derece mahkemesi kararının haklı

bulunduğu anlamına gelir. İstinaf başvurusu kısmen ya da tamamen

haklı bulunursa, kural olarak

“ilk derece mahkemesi kararı-kısmen ya da

tamamen kaldırılarak...”

denildikten sonra dava hakkında gerekli karar

verilir. Örneğin,

“... ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak, davanın ka-

bulüne.

...” veya “...

davanın reddine

...” denebilir. Bazı durumlarda ise ilk

derece mahkemesi kararı yanlıştır, ancak kararı istinaf mahkemesi de-

ğil, başka bir mahkeme verecektir. Örneğin, ilk derece mahkemesinin

görevsiz veya yetkisiz olması durumunda ilk derece mahkemesinin

kararı kaldırılır, ancak asıl karar başka bir mahkemeye bırakılarak dos-

yanın oraya gönderilmesine karar verilir.

İstinaf mahkemesi sonunda verilecek kararın özelliklerini belirle-

meye çalışırken Alman doktrininde ifade edilen kanun yollarına baş-

vuru sonucunda üst mahkemenin yeni bir hüküm mü tesis edeceği

veya var olan hükmü sadece iptal etmekle mi yetineceği hususunda

yapılan ayrıma da değinmek gerekir. Bu ayrıma göre şayet ilk derece

mahkemesi kararı kaldırılarak yeni bir hüküm veriliyorsa

“reformas-

yon etkili karar”

, (

reformatorische Entscheidung, judicium rescissorium

var olan hüküm yeni bir hüküm verilmeksizin sadece iptal etmekle

(bozmakla) yetiniliyor ve kararı veren hüküm mahkemesi tarafından

hukuka uygun bir karar verilmesi sağlanıyorsa

“kassasyon etkili karar”

(

kassatorische Entscheidung, judicium rescindens,

) mevcuttur.

Hukuku-

muzda temyiz incelemesi sonunda Yargıtay’ın yeniden hüküm ver-

mesi söz konusu olmadığından ve istinaf mahkemesi tarafından veri-

len karar bozularak istinaf mahkemesine veya duruma göre ilk derece

mahkemesine iade edildiğinden sadece kassasyon etkili kararlar mev-

cuttur. Buna göre Yargıtay’ın verdiği bozma kararı ile istinaf mahke-

Rosenberg/Gottwald/Schwab, s. 767; Hans Prütting/Markus Gehrlein, ZPO

Kommentar, 2010, s. 1329. Doktrinde Konuralp, istinaf yolunun “yanlış kararı” ,

“kötü yargılamayı” düzeltme amacına yönelik, düzeltme ve iyileştirme amaçlı bir

kanun yolu olmasının yanı sıra geçerliliğini tehlikeye düşürecek nitelikte kusurlu

bir mahkeme kararının iptali yolu olduğunu, bu kanun yolunda ilk derece mahke-

mesi tarafından verilmiş olan bir kararın üst mahkeme tarafından yeniden gözden

geçirilmesine ve duruma göre tahkikat işlemlerinin yeniden yapılmasına olanak

tanındığından bu yolun ilk derece mahkemesi hâkiminin üzerinde yarattığı de-

netim etkisi nedeniyle önleyici ve koruyucu bir yol olduğunu belirtmiştir (Halûk

Konuralp, “İstinafta Kamu Düzeni Kavramı”, Medenî Usûl Hukukunda Kanun

Yolları ve Arabuluculuk Kanun Tasarısı, İzmir/Çeşme 19-20 Ekim 2007, Medenî

Usûl ve İcra-İflâs Hukukçuları Toplantısı-VI, s. 134).