134

358

Türk Miras Hukukunda Denkleştirme

bağlı hem de sağlar arası tasarruflar bazında oluşturulan eşitsizliğin

sadece belli oranda tekrar sağlanması için bir yol iken, denkleştirme

miras bırakanın ölmeden önce sahip olduğu tasarruf yetkisine, kanuni

mirasçıların paylarının tamamı oranında ve bu paylara kanuni çerçe-

vede zarar verdiği ölçüde sınır koyulmasıdır. Denkleştirme hükümle-

rine ihtiyaç genel itibariyle, ebeveynin, çocuklarından birine mirasta

ayrıcalık vermesinden dolayı ortaya çıktığından, aslında burada ka-

nun koyucu potansiyel miras bırakana “Duygularını miras paylarına

karıştırma” mesajı vermektedir.

Türk Medeni Kanunu

m.669’da denkleştirme şu şekilde yer al-

mıştır:

“Yasal mirasçılar, miras bırakandan miras paylarına mahsuben elde

ettikleri sağlar arası karşılıksız kazandırmaları, denkleştirmeyi sağlamak için

terekeye geri vermekle birbirlerine karşı yükümlüdürler.

Miras bırakanın çeyiz veya kuruluş sermayesi vermek ya da bir malvarlı-

ğını devretmek veya borçtan kurtarmak ve benzerleri gibi karşılık almaksızın

altsoyuna yapmış olduğu kazandırmalar, aksi miras bırakan tarafından açık-

ça belirtilmiş olmadıkça, denkleştirmeye tâbidir”

. Buna göre denkleştirme,

mirasçıların miras paylarının dışında ve fazlası olarak miras bırakan-

dan onun sağlığında karşılıksız bir kazanım elde etmelerini ve böylece

paylar arası eşitliğin bozulmasını engellemeye yönelik bir düzenleme-

dir. 669. maddenin devamında düzenlenmiş hükümler de, söz konusu

maddede genel çerçevesi çizilmiş denkleştirmenin, hangi sınırlar ve

ölçülerde uygulanacağının belirlenmesi açısından yol göstericidir. Şu

haliyle denkleştirme, oldukça geniş bir konu halini almaktadır.

BİRİNCİ BÖLÜM

MADDİ ANLAMDA MİRASTA DENKLEŞTİRME

I – DENKLEŞTİRME KAVRAMI

Kanuni mirasçılar arasında pay eşitliğini sağlama amacıyla dü-

zenlenmiş olan bu kurum, bugün kanunda yer aldığı ismiyle, yani

Necip Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku, Filiz Kitabevi, 3. Bası, İstanbul, 1987,

s. 438; Ali Naim İnan

Şeref Ertaş

Hakan Albaş, Türk Medeni Hukuku Miras Hu-

kuku, Bilge Yayınevi, 9. Baskı, Ankara, 2015, s. 563; Gönensay-Birsen, s. 344; İmre,

s. 730; “Denkleştirme Müessesesine Hâkim Olan Amaç: Mirasçılar Arasında Eşit-

liği Sağlama Düşüncesi” başlığı için bkz. Turan Başara, s. 19.

Bundan sonra TMK olarak kısaltılacaktır.