134

360

Türk Miras Hukukunda Denkleştirme

tadır. Diyebiliriz ki denkleştirme iade kavramının alt kümesidir; ama

denkleştirme değildir. Diğer bir açıdan da iade etmek denkleştirme

işlemini gerçekleştirmek için yapılan bir fiilden ibarettir. Dolayısıyla

sırf bu kelime kurumu ifade etmede yetersiz kalmaktadır. Bu sebep-

le doktrinde miras paylarının eşitlenmesi işlemini ifade etmek üzere

denkleştirme kavramının kullanılmasını uygun bulan görüşe

biz de

katılmaktayız.

Denkleştirmenin TMK’daki yerine baktığımız zaman, m. 669/1’de

denkleştirme için bir çerçeve çizildiğini; maddenin ikinci fıkrasında

ise kanuni mirasçılardan altsoy olan mirasçıların durumuna ilişkin

bir düzenleme yapıldığını görmekteyiz. Diğer yandan aldıkları hangi

kazandırmaların denkleştirmeye tabi olduğu da emredici olmayan

bir tarzda düzenlenmiştir. Yine m. 670’te denkleştirme yükümlülü-

ğünün miras payı artışı oranında denkleştirme yükümlüsünün yerini

alan mirasçılara geçmesi, devamındaki maddelerde denkleştirmenin

aynen iade veya mahsup şeklideki iki yoldan olabileceği, miras payı-

nı aşan kazandırmaların özel durumu, denkleştirme işleminin hangi

andaki değeri ile yapılacağı ve eğitim – öğretim giderleri ile hediye –

evlenme giderlerine münhasır durumlar kaleme alınmıştır. Şu haliyle

denkleştirme, kanundaki düzenlemesine bakıldığında oldukça açık ve

sığ bir konu gibi görünmektedir. Ancak uygulama açısından özellikle

miras bırakanın payın aşan kısmı için iradesinin veya hangi kazandır-

maların geleneğe uygun evlenme gideri olduğunun tespiti konusun-

da durum göründüğü kadar kolay değildir. Dolayısıyla denkleştirme

konusu eserlerde incelenirken daha çok “Denkleştirme… dir” şeklin-

de bir tanımdan ziyade, denkleştirmenin amacı baz alınarak ve tenkis

gibi miras payına yönelik diğer düzenlemelerle ilişkisi doğrultusunda

bir anlam belirlemesi yoluna gidilmektedir.

Başka bir deyişle miras

Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,

s. 438;

Kocayusufpaşaoğlu, “Mirasta

İade(=Denkleştirme) ile İlgili Meseleler”, s. 119; İnan-Ertaş-Albaş,

s. 563; Dural-

Öz, s. 319.

“İade” teriminin yerinde bir kullanım olduğuna dair, Berki Ş., s. 223; Tüfek, s.

232.

Tüfek, s. 232; İmre, s. 730; Şener, Miras Hukuku, s. 626;

Şener, İlmi Açıklama ve

Kazai İçtihatlarla Mirasta, Tenkis, İade, İstihkak, 110; Kocayusufpaşaoğlu, “Mi-

rasta İade(=Denkleştirme) ile İlgili Meseleler”, s. 131; Günay, Mirasta Denkleştir-

me (İade) Davası ile Miras Sebebiyle İstihkak Davası,

s. 66.

Dural-Öz, s. 319 vd.;

Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku, s. 436 vd.;

Kocayu-

sufpaşaoğlu, “Mirasta İade(=Denkleştirme) ile İlgili Meseleler”, s.119 vd. ; Bilge