134

362

Türk Miras Hukukunda Denkleştirme

rasçıları denkleştirme ile yükümlü tutmak miras bırakanın iradesine

bırakıldığından, bu tür bir denkleştirme iradi denkleştirmedir.

Aslın-

da m. 669’a lafız itibariyle bakıldığında her iki fıkrada da denkleştirme

yükümlülüğünün kural olarak var olduğu gibi bir sonuç çıkmakta-

dır.

Ancak birinci fıkrada yer alan

“…paylarına mahsuben…”

ifadesi

ile ikinci fıkrada yer alan

“…aksi miras bırakan tarafından belirtilmiş ol-

madıkça…”

ifadeleri anlamı değiştirmektedir. Buna göre, alt soy dışın-

daki mirasçılar için miras bırakan yaptığı tasarrufta, bu tasarrufu mi-

ras payına mahsuben yaptığını belirtmişse, bu tasarruf denkleştirmeye

tabi olacaktır.

Dolayısıyla miras bırakanın tasarrufu yaparken susma-

sı, denkleştirme yükümlülüğünün doğmadığına delil sayılabilir. İkinci

fıkrada ise fıkrada sayılan yahut ona benzeyen karşılıksız kazandırma-

ların yapılması durumunda, miras bırakan denkleştirmeden muaf tut-

“… Fürular arasındaki iadenin kanun icabı olmasının sebebi, ‘murisin fürularını

aynı derecede sevdiği’ düşüncesinden ileri gelmektedir. Bu kaideye itibar olun-

maması, ancak, yapacağı sarih bir irade beyanıyla mümkündür. Zira muris bu

suretle, füruundan birini diğerine üstün tuttuğunu açık olarak bildirmekte, ka-

rineyi ortadan kaldırmaktadır. Füruundan gayri mirasçıların iade borcunda ise

durum tamamen aksinedir…”, Uyar, s. 407, 408.

Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,

s. 444; Kocayusufpaşaoğlu, “Mirasta

İade(=Denkleştirme) ile İlgili Meseleler”, s. 121; Eren,“Mirasta İade” (birinci bö-

lüm), s. 340, 341; Serozan-Engin,

s. 231; İnan-Ertaş-Albaş, s. 567; İmre-Erman, s.

513; Özuğur, s.397, 398; Uyar, s. 407; s. 31; Tüfek, s. 233; İmre, s. 732, 736; alt-

soy hakkında denkleştirme için yasal karine mevcut olduğu konusunda bkz. Er-

han Günay, “Mirasta Denkleştirme (İade) Davası”,

Terazi Hukuk Dergisi,

Cilt:9,

Sayı:100, Aralık 2014, s. 207; altsoy olan yasal mirasçılar için denkleştirme yü-

kümlülüğü karinesi mevcut olduğu, diğer mirasçılar için ise böyle bir karinenin

olmadığı yönünde bkz. Aydın-Ünver, s.113.

Kanunda her iki zümre için aynı kuraldan bahsedilmemekle birlikte, eğer denk-

leştirme gibi bir kurum ihdas edildiyse, hem alt soy hem de diğer mirasçılar için

kanuni denkleştirme yükümlülüğünün öngörülmesi kanaatimizce uygun olur-

du. Zira “…Bütün füruunu aynı derecede sevdiği farz olunan miras bırakanın,

neden dolayı füru dışındaki hısımlarını (mesela kardeşlerini) aynı derecede sev-

diği kabul edilmiyor ve onlara yapılan kazandırmalar bakımından kanuni denk-

leştirmeye yer verilmiyor?” (Kocayusufpaşaoğlu, “Mirasta İade(=Denkleştirme)

ile İlgili Meseleler”, s. 127) fikrine katılmamak elde değildir.

Öztan, Miras Hukuku,

s. 511;Antalya-Sağlam,s. 453; Kocayusufpaşaoğlu, Miras

Hukuku, s. 446; Dural-Öz, s. 323; Eren,“Mirasta İade” (birinci bölüm), s. 345;

İm-

re-Erman, s. 513; Turanboy, s. 41; Gönensay-Birsen, s. 346; Berki A. H.,s. 296; Köp-

rülü, s. 412, 413; Berki Ş., s. 222; İmre, s. 736; Ayiter, s. 231; Şener, İlmi Açıklama ve

Kazai İçtihatlarla Mirasta, Tenkis, İade, İstihkak, s. 119;

Şener, Miras Hukuku, s.

635; alt soy dışındaki mirasçılar için denkleştirmenin istenmediğinin ölüme bağlı

tasarrufta bildirilmesi gerektiğine dair bkz. İnan-Ertaş-Albaş, s. 571; Özuğur, s.

401.