364 / 705
363
TBB Dergisi 2018 (134)
Bedia GÜLEŞ
mamışsa tasarrufun denkleştirmeye tabi olacağı düzenlenmiştir.
26
İşte
bu sebeplerle alt soy dışındaki mirasçılar için denkleştirme yükümlü-
lüğü, miras bırakanın bu yöndeki iradesi ile aktif; alt soy için ise yine
miras bırakanın bu yöndeki iradesi ile pasif hale gelmektedir.
Denkleştirme konusundaki diğer bir ayrım da “gerçek-gerçek ol-
mayan denkleştirme” ayrımıdır.
27
Buna göre, denkleştirme yükümlüsü
kimseler sadece miras bırakanın ölümü anında yasal mirasçı sıfatı ka-
zanmış kimselerdir.
28
Gerçekten de denkleştirme yükümlülüğü yasal
mirasçılık sıfatına öylesine bağlıdır ki yasal mirasçı vasfına sahip olan
kimse miras payında meydana gelen artış oranında yine denkleştir-
me ile yükümlüdür.
29
Zira denkleştirme yükümlülüğü paya bağlı bir
borçtur; külli halefiyet esası gereği payla birlikte intikal eder.
30
Atan-
mış mirasçılar ise kural olarak denkleştirme yükümlüsü değildirler.
31
Ancak miras bırakan ölüme bağlı tasarruf şekillerinden biriyle atanmış
mirasçısının miras payını düzenleyip hayatta olduğu dönemde ona
yaptığı tasarrufun da denkleştirme için iadesini isteyebilir. İşte böyle
bir durumda gerçek olmayan denkleştirme söz konusudur.
32
O halde
denkleştirme esasında kanuni mirasçılara özgü bir yükümlülüktür. Bu-
nunla beraber kanuni mirasçının aynı zamanda atanmış mirasçı olması
26
Gönensay-Birsen, s. 346, 347; Berki A. H.,
s. 296; Köprülü,
s. 412; Berki Ş., s. 222,
223; İmre, s. 732; Ayiter, s. 231; Eren,“Mirasta İade” (birinci bölüm), s. 344; Şener,
İlmi Açıklama ve Kazai İçtihatlarla Mirasta, Tenkis, İade, İstihkak, s. 118;
Şener,
Miras Hukuku, s. 634; “…O halde kendisine yapılan kazandırmanın denkleştir-
meden muaf olduğunu iddia eden alt soy mirasçısının, yalnızca miras bırakanın
iradesinin bu yönde olduğuna işaret eden vakıaları ispat etmesi yeterli olmayıp,
doğrudan doğruya söz konusu kazandırmayı denkleştirmeden muaf tutmaya
yönelik bir irade beyanının mevcudiyetini de ispat etmesi gerekir…”, Turan
Başara,s.178.
27
Bkz. Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,
s. 443 (dipnot 9).
28
Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku, s. 443, 444; İnan-Ertaş-Albaş, s. 564; Antalya-
Sağlam, s. 452; Özuğur, s. 400; İmre-Erman, s. 517; Dural-Öz, s. 321; Berki A. H.,
s. 295; Köprülü, s. 414; Berki Ş., s. 220; İmre, s. 725.
29
Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,
s. 447 vd.; Dural-Öz, s. 326; Antalya-Sağlam,
s. 452; Öztan, s. Miras Hukuku, 509; Gönensay-Birsen, s. 348, 349; Berki A. H., s.
297.
30
Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,
s. 447; Dural-Öz, s. 325; Turan Başara, s. 185.
31
Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,
s. 442; Ahmet M. Kılıçoğlu, Miras Hukuku,
Turhan Kitabevi, 5. Bası, Ankara, 2013, s. 455; İmre-Erman, s. 522; Öztan, s. 509;
Gönensay-Birsen, s. 347; Eren,“Mirasta İade” (birinci bölüm), s. 349; Berki A. H.,
s. 295; İmre, s. 738. Bununla beraber atanmış mirasçıların da denkleştirme yü-
kümlüsü olabileceği yönünde, Berki Ş., s. 220, 221.
32
Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,
s. 443 (dipnot 9); Turan Başara, s. 13, 14; Öz-
tan, Miras Hukuku,
s. 509; İmre, s. 738, 739.