53 / 497
52
Kadının Korunmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmeler ve Türkiye’nin Konumu
ilk maddesinde ‘kadınlara karşı ayrım’ kavramı ayrıntılı ve geniş şe-
kilde tanımlanmış; diğer maddelerinde ise her türlü ayrımcılığın kal-
dırılmasını sağlamak üzere yasalarda ve uygulamada eşitlik hedefine
ulaşılıncaya kadar taraf devletlere kararlı bir eşitlik politikası izlemele-
ri önerilmiştir.
16
CEDAW, kadınların insan haklarının uluslararası dü-
zeyde korunmasına ilişkin belgeler arasında ayrımcılık sorununu hu-
susi biçimde ele alan temel sözleşmedir.
17
Sözleşme ile bu ayrımcılığın
kaldırılması için siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel olmak üzere bü-
tün alanlarda kadının tam gelişmesini ve ilerlemesini sağlamak, insan
hakları ve temel özgürlüklerden erkeklerle eşit olarak yararlanmalarını
ve bu hakları fırsat eşitliği çerçevesinde kullanmalarını güvence altına
almak hedeflenmiştir. Bu hedefe yönelik olarak da, Sözleşme ile taraf
devletler başta temel yasaları olmak üzere, tüm hukuki düzenlemele-
rinde gerekli değişiklikleri yapmak ve kadın haklarının korunmasına
yönelik kurum ve kuruluşlar oluşturmak konusunda yükümlü kılın-
mışlardır. Ayrıca Sözleşmede kadın erkek eşitliğini
de facto
sağlamak
ve eşitliğin yerleştirilmesini hızlandırmak amacıyla uygulamada taraf
devletlerce
geçici ve özel önlemler
alınması gerektiği; bunun Sözleşmede
belirtilen türden bir ayrım olarak düşünülmeyeceği kabul edilmiştir.
Bu düzenlemeyle gözetilen amaç, yalnızca yasal eşitliğin sağlanması
ile sınırlı kalınmaması, eşit hakların
kullanılabilmesine
olanak vermek
üzere
fırsat eşitliği politikalarının
uygulanmasıdır. Bunu sağlamanın
yolu ise, kadınların eşitlikten uzak bir konumda olmalarına yol açan
tarih boyunca süregelen adaletsizlikleri ortadan kaldırıncaya değin
olumlu ayrımcılık politikaları uygulanmasından geçmektedir.
18
CEDAW, kadın ve erkeği kalıplaşmış rollerinden sıyırmak, er-
keğin üstünlüğüne dayalı önyargıların ve kadının medeni durumu-
16
Sözleşmenin özü/esası, taraf devletlerin kadın erkek eşitliğini şeklen kabul et-
melerinden ibaret olmayıp, eşitliğin uygulamada yaşama geçmesini sağlamaktır
(Simonovic, s.592-593).
17
CEDAW’ın yanısıra, aynı konudaki Bildiri, Sözleşme’nin etkin biçimde uygulan-
masına hizmet edecek nitelikteki başvuru yollarını düzenleyen İhtiyari Protokol,
Sözleşme hükümlerinin yorumlanmasına ışık tutacak olan maddi hükümlere
ilişkin açıklamalar ve CEDAW Komitesi’nin 25 no’lu Genel Tavsiyesi’nin de te-
mel nitelikli belgeler arasında özellikle anılması gerekir (Bkz. Bertil Emrah Oder,
‘Kadınların İnsan Haklarının Uluslararası Düzeyde Korunması’, Kadın Hakları
Uluslararası Hukuk ve Uygulama, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, (2.Baskı),
İstanbul 2010, s.24).
18
Simonovic, s.593.