TBB Dergisi Özel Sayı

TBB Dergisi 2017 (özel sayı)

Şafak PARLAK BÖRÜ

nun yarattığı ayrımcılığa yol açan durum ve engellerin kaldırılması

amacıyla düzenlemeler getirmiştir. Sözleşmenin uygulanmasına dair

gelişmeleri izlemekle görevli olmak üzere ‘Kadınlara Karşı Ayrımcılı-

ğın Kaldırılması Komitesi’ kurulmuştur. Sözleşmenin taraf devletlerce

yaşama geçirilmesinin etkin olarak denetlenmesi amacıyla hazırla-

nan ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kabul edilerek 2000 yı-

lında yürürlüğe giren Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokol

gereğince de

Komite’nin aynı zamanda bir denetim mekanizması olarak işlev gör-

mesi kabul edilmiştir.

2. Türkiye’nin Sözleşmeye Taraf Olması

Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi

(CEDAW) 19 Ocak 1986 tarihinde Türkiye’de hem uluslararası hukuk

hem de iç hukuk bakımından yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

Sözleşme en geniş katılımlı ancak aynı zamanda da en fazla çe-

kince konulmuş uluslararası belgelerin başında gelmektedir. Türkiye

de dahil olmak üzere birçok taraf devlet Sözleşmeyi çekince koyarak

onaylamış bulunmaktadır.

Ülkemiz, Sözleşmeye katılması sırasında

Medeni Kanun’un evlilik ve aile ilişkilerini düzenleyen bazı hüküm-

leri ile çeliştiği gerekçesiyle Sözleşmenin 15/2-4; 16/1-c, d, f, g mad-

delerine ve uluslararası tahkim konusunda 29/1. maddesine çekince

koymuş ve 9/1 maddesine Türk Vatandaşlık Kanunu ile bağdaşmadı-

ğı için beyanda bulunmuştur. Ancak daha sonra BM Kadınlara Karşı

Ayrımcılığın Kaldırılması Komitesine sunduğu raporlarda ve Pekin 4.

Dünya Kadın Konferansı’ndaki taahhütlerine uygun şekilde; Türk Me-

deni Kanunu tasarısında kadın erkek eşitliğinin büyük ölçüde sağlan-

mış olmasıyla çekincelerin kaldırılması için uygun bir ortam oluşmuş,

Sözleşmenin 15 ve 16. maddesinin anılan bentlerine ilişkin konulmuş

çekinceler kaldırılmıştır. Türk Vatandaşlık Kanunu’nda yapılan deği-

İhtiyari Protokol, bir hukuki koruma aracı olarak CEDAW’ın elini güçlendirmiş-

tir. İhtiyari Protokol’ün yürürlüğe girmesiyle, Sözleşmede düzenlenen/koruma

altına alınan bir hakkı ihlal edilen kadınlar bireysel (veya grup halinde) Kadınlara

Karşı Ayrımcılığın Kaldırılması Komitesi’ne başvurabilir duruma gelmişlerdir.

Bkz. Simonovic, s.594; İhtiyari Protokol hakkında bilgi için bkz. Moroğlu, s.54 vd.

Burada belirtmek gerekir ki, demokrasinin tam yerleşmiş olduğu, kadın erkek

eşitliğinin önemli ölçüde yaşama geçirildiği birçok ülkede Sözleşme çekince ko-

nulmaksızın onaylanmıştır.